Przez funkcjonariusza publicznego należy rozumieć osobę działającą w charakterze organu administracji publicznej lub osobę wykonującą w urzędzie organu administracji publicznej pracę w ramach stosunku pracy, stosunku służbowego lub umowy cywilnoprawnej, biorącą udział w prowadzeniu sprawy rozstrzyganej w drodze decyzji lub postanowienia przez taki organ.

Zgodnie z przepisami powyższej ustawy, urzędnik poniesie odpowiedzialność majątkową, gdy spełnione zostaną łącznie następujące przesłanki:

• na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub z mocy ugody zostało wypłacone odszkodowanie za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej z rażącym naruszeniem prawa;
• rażące naruszenie prawa zostało spowodowane zawinionym działaniem lub zaniechaniem urzędnika; oraz
• rażące naruszenie prawa zostało stwierdzone w przypadkach wymienionych w niniejsze ustawie (m.in. stwierdzono brak podstawy prawnej lub naruszenie prawa na podstawie art. 54 § 3 ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

W przypadku wypłaty podatnikowi odszkodowania, kierownik odpowiedniego urzędu zobowiązany będzie do przesłania prokuraturze okręgowej w ciągu 14 dni od wypłaty odszkodowania (pod groźbą grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3) wniosku o przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.

To właśnie zadaniem prokuratora będzie ustalenie w ramach postępowania wyjaśniającego, czy spełnione zostały przesłanki do wytoczenia powództwa cywilnego z uwagi na szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej. Przed wytoczeniem powództwa urzędnik będzie miał możliwość dobrowolnej zapłaty żądanej kwoty. To rozwiązanie należy ocenić pozytywnie, bo może istotnie skrócić czas postępowania w tego typu sprawach.

Odszkodowanie ustalane będzie w wysokości nieprzekraczającej dwunastokrotności miesięcznego wynagrodzenia przysługującego urzędnikowi. Jeśli zaniechania bądź działania skutkujących rażącym naruszeniem przepisów prawa dopuściło się kilku urzędników, odpowiedzialność każdego z nich zostanie ustalona stosownie do przyczynienia się do tego naruszenia prawa i stopnia winy.

Reasumując należy stwierdzić, że powyższa regulacja powinna przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa obrotu gospodarczego ograniczając liczbę decyzji wydawanych bez podstawy prawnej, bądź też z rażącym naruszeniem prawa. Jakkolwiek, pewne wątpliwości może budzić wieloetapowość tego postępowania, które w praktyce może się okazać bardzo czasochłonne.

Ustawa podpisana została 31 stycznia 2011 r. przez Prezydenta RP i wejdzie w życie w terminie 3 miesięcy od daty ogłoszenia.