Przepisy Kodeksu cywilnego (art. 95 – 109 Kodeksu cywilnego) nie ograniczają możliwości udzielania pełnomocnictwa do osób fizycznych. Oznacza to, iż generalnie pełnomocnikiem może być ustanowiona również osoba prawna, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Dopuszczalność ustanowienia osoby prawnej pełnomocnikiem potwierdza również orzecznictwo Sądu Najwyższego, np. Uchwała z dnia 23 września 1963 r., sygn. akt III CO 42/63.
Tym niemniej, na gruncie przepisów poszczególnych ustaw procesowych zakres osób, którym można udzielić pełnomocnictwa ulega znacznemu ograniczeniu. I tak przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w art. 87 oraz 465 stanowią, iż pełnomocnikiem w postępowaniu cywilnym może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia. Przy czym, wyżej wymieniona uchwała Sądu Najwyższego przesądziła, iż osoba prawna sprawująca zarząd majątku lub interesów strony może być jej pełnomocnikiem procesowym na gruncie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego.
Pełnomocnikiem w postępowaniu cywilnym może być również współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego – w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi – adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot.
W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie. W sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego pełnomocnikiem rolnika może być również przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem.
Natomiast w sprawach związanych z ochroną praw konsumentów pełnomocnikiem może być przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów. W sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego może być z kolei również przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych.
Pełnomocnikiem pracownika lub ubezpieczonego może być również przedstawiciel związku zawodowego lub inspektor pracy albo pracownik zakładu pracy, w którym mocodawca jest lub był zatrudniony, a ubezpieczonego – także przedstawiciel organizacji zrzeszającej emerytów i rencistów.
Na gruncie procedury administracyjnej, art. 33 Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi, iż pełnomocnikiem w postępowaniu administracyjnym może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. Powyższe oznacza, iż nie pełnomocnikiem nie może zostać ustanowiona osoba prawna.
Odrębnie kwestię pełnomocnictwa reguluje Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z art. 236 Prawa własności przemysłowej pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed Urzędem Patentowym w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych może być tylko rzecznik patentowy. W przypadku osoby fizycznej, pełnomocnikiem może być również współuprawniony, a także rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Osoby niemające miejsca zamieszkania lub siedziby na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą działać w sprawa przed Urzędem Patentowym tylko za pośrednictwem rzecznika patentowego.
Również przepisy Ordynacji podatkowej odmiennie zakreślają zakres osób, które mogą zostać ustanowione pełnomocnikiem. Zgodnie z art. 137 Ordynacji podatkowej pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, z tym że pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami celnymi, w sprawach dotyczących podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu importu towarów, może być także agent celny.
Przyjmijmy, że w sytuacji opisanej w wyjściowym pytaniu postępowanie, w którym ma zostać ustanowiony pełnomocnik, dotyczyć będzie zgłoszenia (rejestracji) produktów leczniczych w odpowiednim urzędzie administracji (tutaj Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych). Do postępowania takiego stosować będzie się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem istotnie pełnomocnictwo będzie musiało zostać udzielone konkretnym osobom fizycznym – pracownikom – a nie zatrudniającej ich spółce.
Podstawa prawna:
Art. 95 -109 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny,
Art. 87 oraz 465 Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego,
Art. 33 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego,
Art. 236 Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej,
Art. 137 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa.
