Ustalenie szczegółowych warunków dla korzystania ze zwolnienia dla WDT leży w gestii państw UE. Państwa UE wykonując kompetencje powierzone im przez prawo wspólnotowe muszą przestrzegać zasady proporcjonalności, jak i ogólnych zasad rządzących podatkiem VAT (zasada neutralności).

Dowody potwierdzające WDT w ustawie o VAT
Zasadniczo zgodnie z art. 42 ust. 3 ustawy o VAT dowodami potwierdzającymi WDT są: dokumenty przewozowe, kopia faktury oraz specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku. Dokumenty te łącznie muszą potwierdzać dostarczenie towarów do nabywcy w innym kraju UE.
W przypadku gdy dokumenty te nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów, dowodami mogą być również inne dokumenty, wymienione przykładowo w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT. Podatnik jest zobligowany do zgromadzenia dowodów potwierdzających WDT przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy. Jeżeli podatnik nie zgromadzi dowodów przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany okres, wykazuje tę dostawę w ewidencji, jako dostawę na terytorium kraju (art. 42 ust. 12 ustawy o VAT). W sytuacji, gdy podatnik otrzyma dowód w terminie późniejszym jest on upoważniony do dokonania korekty złożonej deklaracji podatkowej oraz informacji podsumowującej, w której wykazał dostawę towarów.
Szczególne trudności przy dostawach exw
W praktyce jednak najczęściej podatnik ma problemy przy dostawie typu exw, gdzie jednym z dowodów potwierdzających WDT jest list przewozowy (CMR), będący dowodem WDT umieszczonym w tzw. katalogu dokumentów podstawowych z art. 42 ust. 3 ustawy o VAT. W konsekwencji polski dostawca otrzymuje często CMR po złożeniu deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy.

Dotychczasowa praktyka organów podatkowych – tylko wykładnia językowa?

Niestety naprzeciw trudnościom na jakie napotykają podatnicy nie chciały wychodzić organy podatkowe, twierdząc, że dokumenty wskazane w art. 42 ust. 3 ustawy o VAT mają charakter obligatoryjny i są niezbędne do uzyskania prawa do zastosowania stawki 0 % VAT. Podkreślano, że tylko w przypadku posiadania wszystkich (trzech) dokumentów z katalogu podstawowego, które jednak nie potwierdzają jednoznacznie, że WDT miała miejsce, można się posiłkować dodatkowymi dokumentami. W konsekwencji organy podatkowe skupiały się jedynie na wykładni językowej ustawy o VAT nie odwołując do regulacji wspólnotowych i orzecznictwa ETS.

Korzystna interpretacja sądów administracyjnych – także kontekst wspólnotowy

Odmiennej interpretacji przepisów ustawy o VAT dokonały niedawno sądy administracyjne. Na szczególną uwagę zasługuje wyrok WSA w Warszawie z 27.09.2007 r. (III SA/Wa 1210/07), którego sposób interpretacji przepisów ustawy o VAT potwierdził niedawno WSA w Kielcach w orzeczeniu z 8.05.2008 r. (I SA/Ke 114/08). Warto przy tym zaznaczyć, iż WSA w Kielcach nie ograniczył się jedynie do interpretacji przepisów ustawy o VAT, ale odwołał się także do przepisów wspólnotowych jak i orzecznictwa ETS (C-146/05, Collée oraz C-409/04, Teleos).

Sądy wskazały, iż stosowanie stawki 0% VAT z tytułu WDT nie jest wyjątkiem od reguły, lecz odwrotnie, regułą, od której wyjątkiem jest stosowanie stawki krajowej. Wykładnia przepisów dotyczących warunków, od których spełnienia zależy prawo do zastosowania preferencyjnej stawki podatkowej, powinna być rozszerzająca, a nie zawężająca. W ocenie sądów nie można się zgodzić ze stanowiskiem, że braki formalne dokumentów z art. 42 ust. 3 ustawy o VAT, brak któregokolwiek z nich lub brak odpowiedniej informacji, która powinna wynikać z danego dokumentu, powinna oznaczać, że podatnik nie dysponuje wymienionymi w art. 42 ust. 3 ustawy o VAT dowodami.
Zdaniem sądów podatnik nie musi posiadać omawianych dowodów jako odrębnych dokumentów, ważne jest jedynie to, aby dokumenty te zawierały informację, z których wynika, że towar został faktycznie dostarczony do innego państwa UE. Wystarczy, że dwa z nich potwierdzają jednoznacznie dostarczenie towarów na terytorium innego państwa UE. Dokumenty uzupełniające wskazane przykładowo w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT mają uprawdopodobnić, że miał miejsce wywóz towaru z terytorium RP, ale nie muszą stanowić dowodu, że towar faktycznie dotarł na terytorium innego państwa UE.

Znacznie dalej poszedł NSA w wyroku z 13.05.2008 r. (I FSK 611/07), gdzie wskazał, iż warunki formalne uzależniające stosowanie stawki 0 % VAT z tytułu WDT są niezgodne z prawem wspólnotowym, w sytuacji gdy jest bezsporne, że podatnik dokonał WDT i nie zachodzą okoliczności wskazujące na jakiekolwiek nadużycie podatkowe.