Na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o pdof) przychód z tytułu nagród kwalifikowany jest do tzw. przychodów z innych źródeł. W przypadku, gdy powyższe przychody zostały otrzymane z tytułu wygranych w konkursach, to zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 2 ustawy o pdof podlegają one opodatkowaniu 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym, chyba że przychód ten korzysta z limitowanego zwolnienia podatkowego (do 760 zł), przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 68 ustawy o pdof.
Definicja konkursu
Abstrahując od rozważań jakie szczegółowe warunki muszą zostać spełnione, aby możliwe było zastosowanie wyżej wskazanego zwolnienia podatkowego, warto zwrócić uwagę, iż przedmiotem wielu sporów toczących się między organizatorami konkursów a organami podatkowymi jest już sama możliwość uznania danego przedsięwzięcia za konkurs. W przypadku zakwestionowania konkursowego charakteru danych działań marketingowych, zastosowanie zryczałtowanych zasad rozliczenia wartości nagród wydawanych uczestnikom może rodzić istotne ryzyko podatkowe zarówno dla organizatora, jak również dla beneficjentów nagród. W takim przypadku wartość nagród uzyskiwanych przez uczestników może w szczególności zostać zakwalifikowana do przychodów z innych źródeł podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Wątpliwości co do rzeczywistego charakteru danego wydarzenia potęguje fakt, iż pojęcie „konkurs”, wielokrotnie pojawiające się w przepisach podatkowych, nie doczekało się jakiejkolwiek definicji w aktach prawa podatkowego. Praktycznym rozwiązaniem wydaje się więc odwołanie do potocznego rozumienia pojęcia ”konkurs”, w szczególności do definicji zawartych w słownikach języka polskiego. Co istotne, takie rozwiązanie jest akceptowane przez organy podatkowe. Przykładowo, w interpretacji podatkowej z 10 kwietnia 2012 r. (nr IPTPB1/415-383/11-4/KO) Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi przywołał następujące definicje słownikowe:
- konkurs to „impreza, przedsięwzięcie o charakterze artystycznym, rozrywkowym, sportowym, mające określony program i dające możliwość wyboru przez eliminację najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp. zwykle wyróżnionych nagrodami” (Słownik Języka Polskiego pod red. M. szymczaka, PWN);
- konkurs to „przedsięwzięcie najczęściej o charakterze artystycznym, rozrywkowym, sportowym, dające możliwość wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac, itp. zwykle wyróżnianych nagrodami” (Słownik Języka Polskiego pod red. S. Dubisza, PWN);
- konkurs to „impreza, która ma na celu wyłonienie przez specjalistyczne jury osoby lub grupy najlepszej w danej dziedzinie, np. artystycznej, naukowej, przebiegająca często wieloetapowo; najczęściej wygrana lub zajęcie jednego z wyższych miejsc w konkursie jest związane z określoną w warunkach wstępnych nagrodą pieniężną, rzeczową lub przyznaniem prawa do realizacji czegoś” (Słownik Wyrazów Obcych, Wydawnictwo Europa);
- konkurs to „zorganizowana impreza o określonym regulaminie, której celem jest wyłonienie w drodze eliminacji kogoś lub czegoś najlepszego w danej dziedzinie, zwykle połączona z przyznaniem nagród” (Domowy Popularny Słownik Języka Polskiego, pod red. B. Dunaja, wyd. Cykada).
Na tej podstawie organy podatkowe podkreślają, iż wyróżnikiem konkursów spośród innych działań promocyjnych przedsiębiorcy jest zaistnienie rzeczywistego elementu współzawodnictwa między uczestnikami, w stopniu pozwalającym na wytypowanie i nagrodzenie najlepszych uczestników. Za równie ważny element konkursów uznawana jest strona formalna całego przedsięwzięcia. Konieczne jest bowiem przygotowanie regulaminu, w którym zostanie określona nazwa konkursu, organizator, uczestnicy, nagrody oraz sposób wyłonienia zwycięzców (tak np. Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji podatkowej z 16 listopada 2011 r., nr IBPBII/415-732/11/BJ).
Praktyka fiskusa a orzecznictwo
Wobec braku jednej ściśle określonej definicji słownikowej terminu „konkurs”, istnieje duża różnorodność przedsięwzięć, które na gruncie języka potocznego określane są tym mianem. Niemniej, analiza wydawanych interpretacji prawa podatkowego wskazuje, iż nie zawsze fakt ten jest uwzględniany przez organy podatkowe.
Przykładowo, w decyzji z 2006 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zakwestionował możliwość uznania za konkurs przedsięwzięcia w ramach którego przewidziano nagrody dla każdego uczestnika, który, w ocenie komisji konkursowej, prawidłowo odpowie na pytanie konkursowe. Zdaniem organu podatkowego, brak przeprowadzenia eliminacji, pozwalających na wyłonienie uczestników udzielających najlepszych odpowiedzi, wyłącza możliwość uznania wydawanych nagród za nagrody uzyskiwane w konkursach. Stanowisko to zostało poddane krytyce wyrażonej w prawomocnym wyroku WSA w Warszawie z 2 kwietnia 2007 r.(sygn. akt III SA/Wa 3528/06). Zdaniem składu orzekającego, „gdyby istniała definicja ustawowa konkursu i w świetle tej definicji niezbędnym warunkiem uznania danego przedsięwzięcia za konkurs byłoby przeprowadzenie eliminacji, to wtedy istotnie brak tych eliminacji w regulaminie tego przedsięwzięcia uniemożliwiałoby jego uznanie za konkurs w rozumieniu tej definicji i w konsekwencji przyporządkowanie tego przedsięwzięcia do normy prawnej, w której pojęcie konkursu było zawarte. Inaczej jest jednak w przypadku definicji słownikowej i rozumienia danego terminu w języku potocznym.” Jednocześnie, WSA potwierdził, iż charakterystyczny dla konkursów warunek w postaci konieczności wyłonienia najlepszych uczestników może przybrać formę nagradzania tych wszystkich uczestników, którzy udzielili prawidłowych odpowiedzi na wszystkie pytania i zdobyli określoną liczbę punktów uprawniającą ich do uzyskania nagrody.
Z kolei w prawomocnym wyroku z 29 września 2010 r., sygn. akt I SA/Sz 581/10 WSA w Szczecinie uznał za konkurs przedsięwzięcie, w ramach którego uczestnicy gromadzili punkty za wykonywane zadania konkursowe, a następnie, po przekroczeniu określonych progów punktowych, mogli wnioskować o przyznanie im nagrody. Wydanie nagrody następowało po udzieleniu odpowiedzi na jedno losowo wybrane pytanie konkursowe dotyczące działalności organizatora. Jak podkreślono w omawianym wyroku „z opisanego przez Skarżącą stanu faktycznego wynika, iż chodzi tu o zorganizowane przedsięwzięcie, w którym występują, m.in. takie elementy jak: regulamin, komisja konkursowa, nagrody. W świetle powyższych definicji można byłoby mieć jedynie wątpliwości, czy występuje w nim powtarzający się w tych definicjach element opisu w postaci „wyłonienia najlepszych”. Można jednak nie bez racji twierdzić, iż w świetle załączonego regulaminu, są nimi wszyscy ci, którzy udzielili odpowiedzi na zadane pytania i zdobyli określoną liczbę punktów uprawniającą ich do uzyskania”.
Można również wskazać orzeczenia, w których skład orzekający nie miał wątpliwości, iż zorganizowane działania marketingowe nie stanowią konkursów w rozumieniu ustawy o pdof. Tak było w przypadku przedsiębiorcy, który nagradzał wszystkich uczestników, którzy wylosowali jeden z wielu losów zawierających nagrodę pieniężną bądź voucher. W prawomocnym wyroku z 12 stycznia 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 852/11, WSA w Szczecinie podkreślił, iż taka formuła wyznaczania laureatów nie posiada elementów charakterystycznych dla konkursu: „należy wyraźnie podkreślić, iż w załączonym do wniosku o interpretację regulaminie konkursu organizator wprost wskazał, że nie zamierza nagrodzić ani zwycięzców I etapu, ani zwycięzców II etapu konkursu, tj. tych którzy udzielili największą liczbę kredytów lub najwyższe kwotowo kredyty poręczone przez spółkę, lecz tych którzy w ogóle udzielają kredytów, zgłosili się do konkursu i w wyniku losowania nie wylosowali pustego losu, wylosowali, obok innych losujących, jeden z wielu losów zawierających nagrodę pieniężną lub rzeczową (voucher).
Przytoczone przykłady pokazują, iż organizując konkurs dla realizacji określonych celów marketingowych, należy zwrócić szczególną uwagę na ustalanie zasad nagradzania uczestników. Nadanie organizowanym przedsięwzięciom nazwy zawierającej słowo „konkurs”, nie przesądza jeszcze o tym, iż taka klasyfikacja danego wydarzenia będzie miała zastosowanie na potrzeby określenia zasad opodatkowania nagród wydawanych uczestnikom.
