Osobą transportującą na rzecz pierwszego lub drugiego podatnika może być także odbiorca towaru, chociażby na własny koszt, ale działając na rzecz zbywcy i drugiego podatnika.

Tak uznał WSA w Warszawie w wyroku z 08.04.2008 r. (III SA/Wa 194/08).

Na czym polega transakcja trójstronna?

Wewnątrzwspólnotowa transakcja trójstronna [WTT] jest jedną z tzw. procedur uproszczonych uregulowanych w art. 141 dyrektywy 2008/112/WE [dyrektywa]
i odpowiednio art. 135-138 polskiej ustawy o VAT. Po spełnieniu szeregu warunków formalnych, w szczególności dokonywania dostawy towarów przez trzech podatników zarejestrowanych w trzech różnych krajach UE w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, środkowy (drugi) podatniku w łańcuchu dostawy zostaje zwolniony od obowiązku rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów [WNT]w kraju finalnego odbiorcy towarów (trzeciego podatnika).

Istota sporu przed WSA

Spór przed WSA dotyczył spełnienia jednego z kryteriów pozwalających na uznanie danej transakcji za transakcję trójstronną.

Zdaniem firmy, która prowadziła spór, w sytuacji, gdy pierwszy w kolejności podatnik VAT dokonuje dostawy towaru na rzecz ostatniego w kolejności podatnika VAT, ale środkiem transportu organizowanym i finansowym przez ostatniego w kolejności podatnika zostają spełnione warunki dla transakcji trójstronnej.

Organy podatkowy odmówiły jednak racji powołując się na art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym za WTT uważa się transakcje, w których występuje trzech podatników VAT, zidentyfikowanych na potrzeby WTT, z których pierwszy wydaje towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności podatnikowi VAT, przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika lub na ich rzecz, z terytorium jednego państwa UE o na terytorium innego państwa UE.

Rozstrzygnięcie WSA w Warszawie

Nie ma potrzeby odwoływania się do dyrektywy…

[page_break]WSA przyznał rację firmie. Warto zaznaczyć, iż Sąd stwierdził, iż w spornej sprawie nie istniała potrzeba odwołania się do przepisów dyrektywy, gdyż polskie regulacje nie odbiegają w realizacji uprawnień podatnika od przepisów wspólnotowych. Sąd podkreślił, że choć przepisy ustawy o VAT są sformułowane w sposób bardziej skomplikowany aniżeli art. 141 dyrektywy, sens pozostaje ten sam.

Także ostateczny odbiorca może organizować i opłacać transport

WSA wskazał iż prawo podatkowe nie definiuje „działania na rzecz” i w tym względzie odwołał się do prawa cywilnego. Sąd wskazał, iż działanie na rzecz osoby fizycznej lub prawnej to nic innego jak wykonywanie czynności umownych dla tej osoby i w jej interesie. Zdaniem Sądu o ile ustawa o VAT posługuje się terminem „na rzecz” to kryje się za nim umowne działanie osoby trzeciej w celu przysporzenia podatnikowi.

WSA w Warszawie analizując art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT podkreślił, iż skoro przepis dopuszcza włączenie się do transportu dostawy osób trzecich to również dopuszcza, bo nie wyklucza, że tą osobą trzecią może być ostateczny odbiorca, który przejmuje na siebie obowiązki transportowe, działając na rzecz dostawcy lub drugiego podatnika. Sąd zaznaczył, że obojętne dla przepisu jest to czy towar transportuje dostawca – pierwszy podatnik czy drugi podatnik czy też osoba trzecia, spedytor, czy przewoźnik – istotne jest, aby ta osoba działała na rzecz pierwszego lub drugiego podatnika.

Tezę Sądu należy rozumieć w ten sposób, iż dopuszczalne dla celów WTT jest transportowanie towarów przez osobę trzecią dla pierwszego i drugiego podatnika w kolejności i w ich interesie. Niedopuszczalne jest transportowanie towaru przez osobę trzecią na swoją rzecz i we własnym interesie.

…organy podatkowe wprowadzają dodatkowy warunek

[page_break]W ocenie Sądu interpretacja dokonana przez organy podatkowe narusza przepis art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT wprowadzając dodatkowy warunek, czyli konieczność dokonywania transportu towaru, tylko i wyłącznie przez pierwszego lub drugiego podatnika. Organy zastosowały w tej sprawie interpretację zawężającą prawa podatników, czym ograniczyły jej zastosowanie jedynie do przypadków przez siebie wskazanych,  a więc takich w których faktycznym dostawcą mógł być tylko i wyłącznie pierwszy lub drugi podatnik podatku VAT.