Nowelizacja ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2004 r., nr 54, poz. 535, ze zm., dalej zwana: UoVAT) oraz niektórych innych ustaw podyktowana jest decyzją wykonawczą Rady Unii Europejskiej z dnia 17 grudnia 2013 r., w której Polska została upoważniona do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art. 26 ust. 1 lit. a) i art. 168 dyrektywy 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE z 11 grudnia 2006 r., L 347/1). W wyniku ww. decyzji Polska uzyskała, zatem do dnia 31 grudnia 2016 r. derogację, która umożliwiła wprowadzenie zmian wprowadzonych w ustawie nowelizującej.

W wyniku nowelizacji kluczowe znaczenie dla podatnika będzie miał charakter wykorzystywania pojazdu w działalności, od niego to bowiem ustawodawca uzależnił wysokość (50 % bądź 100 %) prawa do odliczenia podatku VAT od zakupu, najmu, dzierżawy oraz leasingu pojazdów samochodowych oraz od paliwa i kosztów związanych z ich eksploatacją.

Co to są pojazdy samochodowe wykorzystywane na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą?

Zgodnie z brzmieniem znowelizowanego art. 86a ust. 4 UoVAT, pojazdy samochodowe są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, jeżeli:

• konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.
• sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną przez podatnika dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub,

Pojazdy, których konstrukcja uniemożliwia wykorzystanie ich na cele prywatne.

Znowelizowany art. 86a ust. 9 UoVAT wskazuje zamknięty katalog pojazdów samochodowych, których konstrukcja całkowicie wyklucza możliwość ich użycia na cele prywatne bądź ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne:

1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:
a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub
b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;
2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;
3) pojazdy specjalne, które spełniają również warunki zawarte w odrębnych przepisach, określone dla następujących przeznaczeń:
a) agregat elektryczny/spawalniczy,
b) do prac wiertniczych,
c) koparka, koparko-spycharka,
d) ładowarka,
e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,
f) żuraw samochodowy
– jeżeli z dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym wynika, że dany pojazd jest pojazdem specjalnym.

Badania techniczne pojazdów, których konstrukcja całkowicie wyklucza możliwość ich użycia na cele prywatne bądź ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Pojazd wymieniony w powyższym katalogu dla skorzystania z prawa do pełnego odliczenia podatku VAT musi spełniać wymagania określone w znowelizowanym art. 86a ust. 10 UoVAT.  Kryteria dla pojazdów wymienionych w powyższych punktach 1 i 2 stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz dowodu rejestracyjnego pojazdu zawierającego odpowiednią adnotację o spełnieniu tych wymagań.

Dla pojazdów wymienionych w powyższym punkcie 3 stwierdza się na podstawie dokumentów wydanych zgodnie z przepisami o ruchu drogowym.

Wskazanego powyżej badania technicznego pojazdu podatnik powinien dokonać w terminie najbliższego obowiązkowego okresowego badania technicznego, nie później jednak niż przed upływem 3 miesięcy od dnia 1 kwietnia 2014 r. zgodnie z brzmieniem art. 9 ust. 1 ustawy nowelizującej.

Jeżeli podatnik przed terminem najbliższego obowiązkowego badania technicznego bądź przed dniem 1 lipca 2014 r. planuje dokonać dostawy pojazdu, którego konstrukcja całkowicie wyklucza możliwość użycia na cele prywatne bądź, którego użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne, ww. badanie powinien wykonać najpóźniej na dzień przed dniem dokonania dostawy.

Co z zaświadczeniami wydanymi przez okręgowe stacje kontroli pojazdów przed dniem 1 kwietnia 2014 r.?

Zaświadczenia wydane przez okręgowe stacje kontroli pojazdów przed dniem nowelizacji UoVAT dla pojazdów, których konstrukcja całkowicie wyklucza możliwość ich użycia na cele prywatne bądź że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne, zachowują ważność na potrzeby stosowania prawa do pełnego odliczenia podatku VAT po 1 kwietnia 2014 r.

Co w przypadku, gdy dokonano zmian konstrukcyjnych w pojeździe samochodowym?

Zgodnie ze znowelizowanym art. 86a ust. 11 UoVAT w sytuacji, gdy w pojeździe, który otrzymał na podstawie dodatkowego badania technicznego zaświadczenie okręgowej stacji kontroli pojazdów, zostały wprowadzone zmiany w konstrukcji eliminujące go z zamkniętego katalogi pojazdów samochodowych, których konstrukcja całkowicie wyklucza możliwość ich użycia na cele prywatne bądź, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne, uznaje się, że pojazd nie jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej od dnia wprowadzenia zmian.

W przypadku, gdy nie można określić dnia wprowadzenia zmian ww. pojazd uznaje się za niewykorzystywany w sposób jednolity od okresu rozliczeniowego, w którym podatnik po raz pierwszy odliczył podatek naliczony od wydatków związanych z tym pojazdem samochodowym, z zastrzeżeniem, że w przypadku, gdy podatnik wykaże że pojazd samochodowy spełniał ww. wymagania to uznanie za pojazd nie wykorzystywany tylko w działalności gospodarczej liczy się od następnego okresu rozliczeniowego.

Pojazdy, których sposób wykorzystywania przez podatnika wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Podatnik, celem skorzystania z prawa do pełnego odliczenia kwoty podatku VAT od pojazdów, których konstrukcja umożliwia ich wykorzystanie na cele prywatne jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji przebiegu takiego pojazdu oraz dodatkowej dokumentacji zasad jego używania (np. regulamin), które wykluczą użycie tego pojazdu na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą.