Współwłasność w częściach ułamkowych rodzi często wiele komplikacji i utrudnień, w szczególności problematyczne jest wykonywanie zarządu, współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej. Z uwagi na powyższe, w wielu wypadkach pożądanym zabiegiem jest zniesienie współwłasności. Ustawodawca wyszedł naprzeciw praktycznym problemom wynikającym ze współwłasności i dopuścił jej zniesienie w każdym czasie, a co więcej ustanowił roszczenie o zniesienie współwłasności, które w oparciu o art. 210 kc przysługuje każdemu współwłaścicielowi. Wyłączenia tego roszczenia mogą mieć charakter okresowy, czego przykład zawiera również art. 210 kc. Mianowicie, uprawnienie żądania zniesienia współwłasności może zostać wyłączone z woli właścicieli przez czynność prawną na okres nie dłuższy niż 5 lat, jednakże dopuszczalne jest jego przedłużenie w ostatnim roku przed upływem tego terminu na dalsze 5 lat. Przedłużenie to może zostać jednokrotnie ponowione. Ustawodawca posłużył się określeniem „czynność prawna” jednakże zasadniczo odnosi się to do umów pomiędzy współwłaścicielami.
Kolejne wyłączenia dotyczące zniesienia współwłasności mają miejsce w oparciu o przepisy szczególne. Tytułem przykładu można wymienić sytuację, gdy doszło do ustanowienia odrębnej własności lokalu. Wówczas współwłasność dotyczy nieruchomości wspólnej. Nie można żądać zniesienia współwłasności nieruchomości wspólnej dopóki trwa odrębna własność lokali.
Jak zostało wspomniane powyżej każdemu ze współwłaścicieli przysługuje roszczenie o zniesienie współwłasności. Roszczenie to może zostać zaspokojone w różnym trybie.
Jako pierwszy sposób zniesienia współwłasności należy wymienić tryb umowny. W takiej sytuacji współwłaściciele na wniosek któregokolwiek z nich, po dokonaniu stosownych uzgodnień zawierają umowę, w której określają warunki zniesienia współwłasności. Sposób ten nie zawsze znajduje zastosowanie ponieważ często współwłaściciele nie godzą się generalnie na zniesienie współwłasności lub nie potrafią ustalić warunków i zasad jej zniesienia. W takim przypadku koniecznym jest zastosowanie sądowego trybu zniesienia współwłasności, w którego wyniku zniesienie współwłasności następuje na mocy konstytutywnego orzeczenia Sądu. Sąd powinien rozstrzygnąć o sposobie zniesienia współwłasności w oparciu o stanowiska stron, a w razie zgodnego wniosku jest on związany stanowiskiem współwłaścicieli. W razie braku porozumienia sąd korzysta z jednego z trzech przewidzianych prawem sposobów zniesienia współwłasności, w kolejności określonej w kc. Sposoby te to podział rzeczy wspólnej, następnie w przypadku, gdy to rozwiązanie jest niemożliwe jest to przyznanie własności jednemu ze współwłaścicieli i wreszcie, gdy ten sposób nie znajduje zastosowania, jest to sprzedaż rzeczy.
Sposoby zniesienia współwłasności:
Podział rzeczy wspólnej – sposób ten jest preferowanym przez ustawodawcę. Bezspornym jest, iż nie ma on zastosowania w przypadku rzeczy niepodzielnych oraz w przypadku, gdy podział jest zakazany. W oparciu o art. 211 kc każdy ze współwłaścicieli może żądać ażeby zniesienie współwłasności rzeczy nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. W wyniku podziału powstają nowe przedmioty własności-samoistne, odrębne rzeczy, wydzielone z większej rzeczy pierwotnej. Stanowią one wyłączną własność poszczególnych współwłaścicieli. Tym samy wygasa współwłasność rzeczy macierzystej. Generalnie dokonanie podziału powinno nastąpić stosownie do udziałów we współwłasności. Co za tym idzie wydzielone części rzeczy winny swoją wartością odpowiadać wielkości poszczególnych udziałów. Częstokroć dochodzi do odstępstw od tej reguły, które są dyktowane praktyczną koniecznością lub szczególnymi potrzebami współwłaścicieli. Wówczas Sąd zarządza, iż wartość poszczególnych udziałów ma zostać wyrównana przez dopłaty pieniężne.
Przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli – rzecz, która nie daje się podzielić może być stosownie do okoliczności przyznana jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych współwłaścicieli. O wyborze przez Sąd konkretnego nabywcy decyduje szereg okoliczności faktycznych, takich jak rodzaj i przeznaczenie rzeczy, stan rodzinny poszczególnych współwłaścicieli, przygotowanie zawodowe, stan majątkowy itp. Decydując o osobie współwłaściciela, któremu rzecz zostanie przyznana, Sąd jednocześnie zasądza spłatę, która stanowi wyrażoną w formie pieniężnej wartość zbywanego w trybie zniesienia współwłasności udziału, na rzecz pozostałych współwłaścicieli. W przypadku przyznania rzeczy jednemu ze współwłaścicieli ustaje współwłasność, a rzecz staje się własnością jednego właściciela.
Sprzedaż rzeczy wspólnej – jest to ostateczna metoda zniesienia współwłasności. Polega ona na sprzedaży rzeczy i podziale ceny pomiędzy współwłaścicieli. W postanowieniu zarządzającym sprzedaż rzeczy należących do współwłaścicieli sąd może rozstrzygnąć o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli lub może zarządzić tylko sprzedaż, odkładając rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli oraz o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży do czasu jej przeprowadzenia. Do sprzedaży rzeczy stosuje się przepisy o sprzedaży rzeczy w toku postępowania egzekucyjnego.
