Cofnięcie darowizny a moment nabycia nieruchomości i zwolnienie w PIT

Stan faktyczny:
W dacie otwarcia spadku po zmarłym w 2001 r. ojcu Wnioskodawczyni otrzymała mieszkanie, co zostało potwierdzone w dniu 24 września 2001 r. postanowieniem Sądu Rejonowego. W dniu 29 maja 2008 r. na podstawie aktu notarialnego umową darowizny, Wnioskodawczyni przekazała udział wynoszący 1/2 części w ww. lokalu mieszkalnym na rzecz syna. Z powodu jego rażącej niewdzięczności darowiznę tę odwołała aktem notarialnym w dniu 6 września 2011 r. Następnie Sąd Rejonowy wyrokiem zaocznym z dnia 5 grudnia 2011 r. zobowiązał syna Wnioskodawczyni do złożenia oświadczenia woli o „powrotnym przeniesieniu udziału 1/2 części” na Jej rzecz. Wyrok ten uprawomocnił się w 2012 r.  W 2015 r. z powodu ciężkiej choroby i koniecznych wydatków związanych z leczeniem, Wnioskodawczyni zmuszona została do sprzedaży udziału 1/2 części ww. lokalu na rzecz osoby trzeciej.
W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie -czy darowanie a następnie odwołanie darowizny 1/2 części lokalu mieszkalnego dla syna „niweczy” pięcioletni okres od czasu otwarcia spadku po ojcu i postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku?
Stanowisko Wnioskodawczyni:
Zdaniem Wnioskodawczyni, była właścicielem lokalu mieszkalnego od 2001 r. do dnia sprzedaży. W związku z tym jest zwolniona z zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tytułu odpłatnego zbycia udziału wynoszącego 1/2 części w lokalu mieszkalnym.
Według Wnioskodawczyni, fakt darowania a następnie odwołania darowizny tego udziału, nie powinien zmieniać okoliczności, że była właścicielem tego udziału od 2001 r. W związku z tym, że odpłatne zbycie ww. części nastąpiło po upływie 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lokalu mieszkalnego przez Wnioskodawczynię, powinna być zwolniona z zapłaty podatku od dochodu ze sprzedaży udziału wynoszącego 1/2 części w lokalu mieszkalnym.
Interpretacja indywidualna:
W przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i ww. praw majątkowych decydujące znaczenie w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych uzyskanego z tego tytułu przychodu, ma moment ich nabycia.
Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.), przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Na podstawie art. 898 § 1 ww. ustawy darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.

Prawo odwołania darowizny stwarza dla darczyńcy możność pozbawienia obdarowanego korzyści i odzyskania jej z powrotem przez darczyńcę. Bez odwołania ani jedno, ani drugie nie może nastąpić, ale z drugiej strony samo odwołanie jako jednostronne oświadczenie woli, pochodzące od osoby, która przeniosła własność darowanej nieruchomości i nie jest jej właścicielem, nie przenosi prawa własności na darczyńcę. Nie ma bowiem przepisu, który by z określoną wyżej czynnością jednostronną łączył wprost skutek rzeczowy.

Skutek odwołania darowizny normuje art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego. Treść tego przepisu daje jasny wyraz temu, że przez odwołanie korzyść uzyskana z darowizny staje się od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie bezpodstawna i właśnie dlatego rodzi obowiązek zwrotu. Przyjęta w art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego konstrukcja wiążąca odwołanie z bezpodstawnym wzbogaceniem, wyłącza przypisanie odwołaniu skutku rzeczowego, a mianowicie tego skutku, że obdarowany przestaje być właścicielem, staje się zaś nim z powrotem darczyńca. Gdyby odwołanie miało pociągnąć za sobą również wspomniany skutek rzeczowy, to odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu byłoby niezrozumiałe, zwłaszcza że w art. 898 § 2 Kodeksu cywilnego mówi się wyraźnie o zwrocie „przedmiotu” darowizny, a nie tylko o korzyściach uzyskanych z tego przedmiotu.
W świetle powyższego zatem, w przypadku odwołania darowizny dla wywołania skutku rzeczowego, tj. przeniesienia własności nieruchomości z powrotem na darczyńcę, konieczne jest złożenie oświadczenia w formie aktu notarialnego przez obdarowanego o przeniesieniu własności. Oświadczenie takie może również zostać zastąpione, na podstawie art. 64 Kodeksu cywilnego, przez prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające obowiązek danej osoby do złożenia oznaczonego oświadczenia woli. Oznacza to, iż odwołanie darowizny wywołuje skutek tylko na przyszłość.
Mając na względzie powyższe, w sytuacji przedstawionej we wniosku przeniesienie własności udziału w lokalu mieszkalnym na Wnioskodawczynię w wyniku odwołania darowizny stanowi jego nabycie w rozumieniu przepisu art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, odpłatne zbycie przez Wnioskodawczynię w dniu 27 lipca 2015 r. udziału wynoszącego #189; części w lokalu mieszkalnym:

  • w części nabytej w 2001 r. zostało dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, a zatem nie stanowi źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych;
  • w części nabytej w 2012 r. zostało dokonane przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie, a zatem stanowi źródło przychodu określone w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stąd też podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Komentarz:
W ocenie organów podatkowych, odwołanie darowizny powinno być traktowane równoznacznie z jej ponownym nabyciem (w rozumieniu art. 10 ust. 1 pkt 8 PIT), a co za tym idzie, w przypadku jej ewentualnej sprzedaży, dla możliwości skorzystania ze zwolnienia w PIT, konieczny jest upływ 5 lat od końca roku, w którym dokonano odwołania darowizny.

Przedmiotowa interpretacja stanowi kolejny przejaw profiskalnego podejścia organów podatkowych do problematyki związanej z korzystaniem ze zwolnień w PIT w zakresie sprzedaży nieruchomości. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę zarówno regulacje wynikające z prawa cywilnego, jak również ugruntowaną praktykę organów podatkowych, stanowisko zaprezentowane w przedmiotowej interpretacji należy uznać za obowiązujące.

Dodaj komentarz