Metodą spisu z natury inwentaryzowane są:
1) aktywa pieniężne (tj. środki pieniężne, zarówno krajowe, jak i waluty obce oraz dewizy) z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych,
2) papiery wartościowe w postaci materialnej,
3) rzeczowe składniki aktywów obrotowych (tj. materiały, towary, produkty, półprodukty i produkty w toku produkcji),
4) środki trwałe oraz nieruchomości zaliczane do inwestycji, jeżeli nie są inwentaryzowane drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami,
5) maszyny i urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie.
W drodze spisu z natury inwentaryzowane są także znajdujące się w jednostce składniki aktywów, będące własnością innych jednostek, powierzone jej do sprzedaży, przechowania, przetwarzania lub używania, powiadamiając te jednostki o wynikach spisu. Obowiązek ten nie dotyczy jednostek świadczących usługi pocztowe, transportowe, spedycyjne i składowania (art. 26 ust. 2 ww. ustawy).
Metodą uzyskania od kontrahentów potwierdzenia sald inwentaryzowane są :
1) aktywa finansowe zgromadzone na rachunkach bankowych lub przechowywane przez inne jednostki,
2) papiery wartościowe w formie zdematerializowanej,
3) należności, w tym z tytułu udzielonych pożyczek, jeżeli nie są inwentaryzowane drogą weryfikacji poprzez porównanie danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami,
4) powierzone kontrahentom własne składniki aktywów.
Metodą polegającą na weryfikacji poprzez porównanie danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami inwentaryzowane są:
1) środki trwałe, do których dostęp jest znacznie utrudniony,
2) grunty oraz prawa zakwalifikowane do nieruchomości (np. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu; prawa takie są inwentaryzowane tą metodą po raz pierwszy począwszy od 2009 roku, dotychczas był wymagany spis z natury),
3) należności sporne i wątpliwe, a w bankach również należności zagrożone,
4) należności i zobowiązania wobec osób nieprowadzących ksiąg rachunkowych,
5) należności i zobowiązania z tytułów publicznoprawnych,
6) inne aktywa i pasywa, które nie podlegały inwentaryzacji metodą spisu z natury oraz metodą uzyskania od kontrahentów potwierdzenia sald (m.in. wartości niematerialne i prawne, rozliczenia międzyokresowe, kapitały (fundusze) własne, rezerwy, fundusze specjalne),
7) aktywa, które powinny być zinwentaryzowane metodą spisu z natury lub metodą uzyskania od kontrahentów potwierdzenia sald, ale przeprowadzenie w taki sposób inwentaryzacji z przyczyn uzasadnionych nie było możliwe (np. w przypadku braku potwierdzenia należności od kontrahenta zagranicznego, w kraju którego takie potwierdzenie nie jest praktykowane, środków trwałych w budowie z wyjątkiem maszyn i urządzeń).
Podstawa prawna
Art. 26 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223; ze zm.)
