Zupełnie drugorzędną kwestią wydawać by się mogło ustalenie momentu, w której zwiększają one dopuszczalny limit pomocy publicznej. Niestety do niedawna ta kwestia była przedmiotem wielu kontrowersji, związanych z pytaniem, czy ustalać moment poniesienia wydatku w oparciu o zasadę kasy (faktyczna zapłata), czy też może memoriału (zaksięgowanie kosztu). Ostatnie rozstrzygnięcia sądowe w tej sprawie, potwierdzające stanowisko MF i większości organów podatkowych, zdają się przecinać dotychczasowe spory. Niestety na niekorzyść podatników.

Co mówią przepisy?

Zgodnie z treścią przepisu art. 17 ust. 1 pkt 34 ustawy o CIT (odpowiednio art. 21 ust. 1 pkt 63a ustawy o PIT) wolne od podatku dochodowego są dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie SSE na podstawie zezwolenia, o którym mowa w ustawie o SSE (Dz. U. z 1996 r., Nr 123, poz. 600 z późń. zm.), przy czym wielkość pomocy publicznej udzielanej w formie tego zwolnienia nie może przekroczyć wielkości pomocy publicznej dla przedsiębiorcy, dopuszczalnej dla obszarów kwalifikujących się do uzyskania pomocy w największej wysokości, zgodnie z odrębnymi przepisami.

Przedmiotem sporu jest jednak wykładnia § 6  ust. 1 rozporządzeń strefowych. W świetle tejże regulacji, za wydatki kwalifikujące się do objęcia pomocą uznaje się koszty inwestycji, pomniejszone o naliczony podatek VAT oraz o podatek akcyzowy, jeżeli możliwość ich odliczeń wynika z odrębnych przepisów. Koszty te muszą być poniesione w trakcie obowiązywania zezwolenia w związku z realizacją inwestycji na terenie SSE na wskazane w rozporządzeniu cele inwestycyjne – zaliczone do wartości początkowej tych środków trwałych zgodnie z przepisami o podatku dochodowym. Przepisy strefowe nie określają niestety co należy rozumieć pod pojęciem „poniesienia”.

Stanowisko MF z 05.04.2006 r. (sygn. PB4/KA-8213-321-25/06) – zasada kasy

MF dążąc do ujednolicenia stanowiska organów podatkowych wydał interpretację, w której jednoznacznie opowiedziało się za kasowym rozliczaniem kosztów kwalifikujących się do objęcia pomocą strefową. MF podkreślił, iż zwolnienia podatkowe są odstępstwem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy dotyczące zwolnień powinny być interpretowane ściśle, zgodnie przede wszystkim z ich wykładnią językową. W konsekwencji MF podkreślił, iż „poniesienie” musi oznaczać wydatek faktycznie poniesiony, a nie deklarację o zamiarze jego poniesienia w przyszłości. W związku z tym, zdaniem MF, nie jest wystarczające, dla obliczenia wielkości zwolnienia podatkowego, jedynie dokonanie odpisu, niebędącego wydatkiem lub zarachowanie wydatku bez jego faktycznego poniesienia.

Rozstrzygnięcia WSA we Wrocławiu – także zasada kasy

[page_break]Kwestią momentu rozliczania kosztów w strefach zajął się WSA we Wrocławiu w wyrokach z 19.12.2007 r. (I SA/Wr 1038/07) oraz z 07.04.2008 r. (I SA/Wr 1402/07).

Wykładania językowa – definicja „słownikowa” poniesienia

WSA we Wrocławiu w komentowanych wyrokach na wstępie wskazał, iż przepisy rozporządzeń strefowych nie definiują pojęcia „poniesienia” i jego momentu. W języku potocznym, powołując się na definicje słownikowe, WSA wskazał, iż wyrażenie ponosić należy rozumieć jako „zostać obarczonym, obciążonym czymś doznać czegoś, doświadczyć czegoś”. Jak podkreślił Sąd, nie bez znaczenia jest użycie przez prawodawcę trybu dokonanego, co wskazuje na fakt, że obciążenie winno być faktycznie zrealizowane. Prowadzi to zdaniem WSA we Wrocławiu do wniosku, że użyte pojęcie odnosi się do kosztów, które zostały poniesione w sposób definitywny, a więc faktycznie wydatkowane.

a wykładania celowościowa i systemowa…

Poprawność powyższego rozumowania potwierdzają zdaniem Sądu także reguły wykładni pozajęzykowej. W szczególności WSA podniósł w obu wyrokach, że zwolnienie ma na celu zachętę do inwestowania na szczególnych terenach, poprzez udzielenie ulg w postaci częściowej „refundacji” ponoszonych wydatków. Chodzi zatem, co podkreślał Sąd, o wydatki inwestycyjne, które zostały przez dany podmiot zrealizowane i to w określonym czasie, objętym zezwoleniem na prowadzenie działalności na danym terenie. Ponadto zdaniem wrocławskiego WSA nie można tu powoływać się na argumenty wynikające z ustawy
o rachunkowości, bowiem zdaniem Sądu nie mają one „charakter podatkowotwórczego”.

Czy jest szansa na zmianę?

Wydaje się, że w najbliższym czasie nie ma co na to liczyć. Organy podatkowe obecnie, także po zmianie ustawy o CIT obowiązującej od dnia 01.01.2007 r., opowiadają się za metodą kasową i odwołując się do „poniesienia kosztu”, cytują wybrane orzecznictwo NSA, definiujące poniesienie kosztu jako jego faktyczne zrealizowanie w znaczeniu kasowym.