Spółki jawna dwuosobowa wobec śmierci jednego ze wspólników – klauzule umowne

Zgodnie z art. 64 KSH pomimo śmierci wspólnika, spółka jawna trwa nadal pomiędzy pozostałymi wspólnikami, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Dodatkowo art. 60 KSH wskazuje na uprawnienia spadkobierców zmarłego wspólnika w zakresie praw jakie w spółce posiadał zmarły. O ile w przypadku wieloosobowych spółek jawnych powyższe zagadnienie nie budzi większych wątpliwości oraz zastrzeżeń, o tyle w szczególny i w praktyce problematyczny przypadek stanowi sytuacja, gdy spółka jest dwuosobowa.

Chcąc zapewnić ciągłość trwania spółki, wspólnicy spółki jawnej niejednokrotnie zamieszczają w treści jej umowy stosowne postanowienia mające gwarantować kontynuację spółki pomimo śmierci wspólnika. Tym samym w praktyce niejednokrotnie pojawiają się również stosowne postanowienia na wypadek śmierci jednego ze wspólników spółki dwuosobowej. Najczęściej postanowienia takie  obejmują klauzulę o kontynuacji spółki pomiędzy pozostałym wspólnikiem a spadkobiercami wspólnika zmarłego. Doktryna prawa w zakresie dopuszczalności stosowania tego rodzaju klauzul w spółkach dwuosobowych jest niejednoznaczna, choć przyjęcie możliwości umownego zagwarantowania kontynuacji spółki dwuosobowej wydaje się bezzasadne.

Przede wszystkim należy wskazać na istotę spółki osobowej, która jest tworzona przez co najmniej dwóch wspólników dla realizacji określonych przepisami prawa, a przede wszystkim postanowieniami umowy spółki celów. Tym samym ustawodawca wyłączył możliwość funkcjonowania jednoosobowej spółki jawnej. Ponadto przypomnieć należy, iż śmierć wspólnika ma stanowić jedną z możliwych przesłanek dla rozwiązania spółki jawnej, co w efekcie skutkuje koniecznością uznania, iż art. 60 KSH jak i art. 64 KSH odnoszą się jedynie do przypadków gdy spółka jest wieloosobowa (więcej niż dwuosobowa). Przyjęcie możliwości umieszczenia w umowie spółki jawnej stosownych klauzul zapewniających trwanie spółki dwuosobowej pomimo śmierci jednego ze wspólników pociągałoby za sobą daleko idące konsekwencje wynikające z przystąpienia do spółki spadkobierców, którzy przejęliby prawa i obowiązki zmarłego. Uznać należy, iż gdyby ustawodawca dopuszczał taką możliwość to z pewnością wprowadziłby odpowiednie regulacje w tym zakresie.

Wobec powyższego pojawiające się w obrocie prawnym postanowienia umowne mające gwarantować kontynuację spółki jawnej dwuosobowej, poprzez przystąpienie do niej spadkobierców zmarłego wspólnika, uznać należałoby za w pełni bezskuteczne oraz nieważne, jako nie tylko sprzeczne z przepisami KSH ale przede wszystkim jako sprzeczne z istotą spółki jawnej. Stosowanie opisanych powyżej klauzul może skutkować jedynie zawiązaniem nowej spółki pomiędzy pozostałym wspólnikiem spółki jawnej a spadkobiercami zmarłego wspólnika.

Dodaj komentarz