Wartość końcowa przedmiotu leasingu a obowiązek aktywowania środka trwałego

W sumie opłat uwzględnia się wartość końcową  przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za przeniesienie na niego własności tego przedmiotu.
Suma opłat leasingowych obejmuje opłatę wstępną, bieżące opłaty leasingowe oraz właśnie opłatę końcową. Pamiętać jednak należy, iż zarówno opłata wstępna jak i opłata końcowa traktowane są zawsze jako spłata „czystego” kapitału. Wykazywane są zatem zawsze w harmonogramie rat bez części odsetkowej zobowiązania.
Z punktu widzenia konieczności ujęcia składnika majątku w księgach rachunkowych można przyjąć założenie, że im wyższa wartość końcowa tym mniejsze prawdopodobieństwo opisanego powyżej obowiązku. Ważna jest jednak by z umowy wynikała możliwość wykupu przedmiotu leasingu po okresie umowy po cenie niższej od wartości rynkowej oraz zamiar kierownictwa jednostki do skorzystania z takiej opcji.
Dla przykładu: spółka „A” użytkuje środek trwały (samochód osobowy) na podstawie umowy leasingu o wartości początkowej wynoszącej 100 TPLN. W związku z zawartą umową spółka wpłaciła na rachunek leasingodawcy 10 TPLN tytułem opłaty wstępnej, oraz jest zobligowana do zapłaty rat kapitałowych o łącznej wartości 50 TPLN, ma także prawo wykupu przedmiotu leasingu za kwotę 40 TPLN. Umowę zawarto na okres 3 lat.
W analizowanym przykładzie można stwierdzić, iż jednostka potencjalnie spełnia tylko jeden z warunków  (wartość bieżąca opłat związanych z leasingiem jest równa wartości początkowej przedmiotu leasingu i wynosi 100 TPLN).
W ocenie autora istotne jest przyjęcie literalnego brzmienia wskazanego powyżej przepisu zgodnie, z którym opłatę końcową uwzględnia się w sumie opłat wyłącznie wówczas gdy jednostka będzie zobowiązana do jej zapłaty. Powyższe oznacza, iż przyjęcie przez kierownictwo jednostki możliwego do spełnienia założenia, że przedmiot leasingu po okresie umowy zostanie oddany leasingodawcy, powoduje iż do sumy opłat leasingowych nie wlicza się opłaty końcowej i w konsekwencji suma opłat leasingowych jakie jednostka zobowiązała się zapłacić w okresie umowy stanowi 60% wartości początkowej przedmiotu leasingu ((10 + 50)/100). Jest więc niższa niż 90%. W konsekwencji nie ma konieczności aktywowania składnika będącego przedmiotem umowy leasingu.
Dla odmiany przyjęcie założenia, że po okresie umowy jednostka dokona wykupu przedmiotu po cenie zbliżonej do wartości rynkowej powoduje, że w całym okresie trwania umowy zobowiązała się do zapłaty 100% wartości początkowej przedmiotu leasingu. Istnieje obowiązek ujęcia w księgach rachunkowych jednostki nowego składnika majątku trwałego.
Oceniając obowiązek bilansowy aktywowania składnika majątku użytkowanego na podstawie ww. umów, oprócz szczegółowej analizy umów pod kątem realizacji warunków, konieczne jest także uwzględnienie treści ekonomicznej ich zawarcia oraz zamiarów kierownictwa jednostki w zakresie realizacji prawa wykupu przedmiotu umowy. Decyzja ta bardzo często ma kluczowe znaczenie w ocenie umowy leasingu bądź jako leasingu operacyjnego, nie mającego konsekwencji bilansowych, bądź leasingu finansowego nakazującego aktywowanie oraz amortyzowanie przedmiotu leasingu zgodnie z zasadami prawa bilansowego.

Dodaj komentarz