Wśród należności budżetowych, które powinny być szacowane (testowane) na utratę wartości należy wymienić następujące tytuły prawne:
- należności z tytułu sprzedaży zbędnych materiałów, likwidowanych składników rzeczowych aktywów trwałych oraz usług (np. usługi lokalowe),
- należności z tytułu fałszerstw, nadużyć, niedoborów i szkód,
- należności od pracowników z wyłączeniem ZFŚS,
- umowy najmu, dzierżawy itp.
Podstawową czynnością związaną z wyceną grupową należności jest klasyfikacja ogółu należności budżetowych na homogeniczne grupy w celu grupowej ewidencji i wyceny tychże należności. Następnie dla każdej z grup ustala się wielkość procentową odpisu aktualizującego tworzonego w ciężar kosztów.
W początkowym ujęciu wszystkie należności wycenia się w kwocie wymaganej zapłaty bez pomniejszania o odpisy aktualizujące. Kwota wymaganej zapłaty to najczęściej kwota wynikająca z umów lub wystawionych faktur lub rachunków. W przypadku jednostek budżetowych nie stosuje się rabatów lub opustów, które zwyczajowo pomniejszają kwotę wymaganej zapłaty. Natomiast w dalszej „fazie życia” należności kwotę wymaganej zapłaty należy pomniejszyć o odpisy aktualizujące ich wartość.
Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie dwubiegunowej metody wyceny należności. Należności spłacane na bieżąco traktowane są jako należności bez utraty wartości natomiast należności rozumiane w myśl ustawy o rachunkowości jako wątpliwe traktowane są jako należności z pełną utratą wartości, dla których tworzy się odpisy aktualizujące w pełnej wartości. Większość jednostek budżetowych przyjmuje takie rozwiązanie jako obowiązujące, gdyż jest ono stosunkowo proste i bezproblemowe do wdrożenia. Sytuacja taka powoduje, że istotnie pomniejsza się wynik finansowy jednostki w związku z tworzeniem zawyżonych odpisów aktualizujących, gdyż niektóre z tych należności w przyszłości mogą zostać spłacone.
ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych
ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości
