Jeżeli natomiast przedmiotem zapisu jest ustanowienie dla zapisobiercy użytkowania bądź służebności, zapis jest bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością, nie należy do spadku albo spadkodawca był zobowiązany do jego zbycia. Poprzez wyłączenie skuteczności zapisu w wyżej wymienionych sytuacjach, ustawodawca zapewnił ochronę praw osób trzecich, która ma zastosowanie nie tylko w przypadkach, gdy przedmiot zapisu nie należy do spadkodawcy, ale także w sytuacji, gdy spadkodawca przed śmiercią zawarł umowę zobowiązującą do przeniesienia prawa dotyczącego przedmiotu zapisu windykacyjnego o skutkach wyłącznie obligacyjnych (np. sprzedał bądź darował rzecz lub wierzytelność) lub gdy z innego powodu niż umowa ciąży na nim tego rodzaju zobowiązanie.

Regulacja odnosząca się do zapisu windykacyjnego jest zbliżona do art. 976 k.c., który dotyczy bezskuteczności zapisu zwykłego, którego przedmiotem jest rzecz oznaczona co do tożsamości nienależąca do spadku w chwili jego otwarcia bądź którą spadkodawca miał obowiązek zbyć. Należy jednakże dostrzec tutaj dwie bardzo ważne różnice: po pierwsze sankcja bezskuteczności dotyczy jedynie zapisu zwykłego, który odnosi się do rzeczy oznaczonej co do tożsamości, a po drugie wystąpienie bezskuteczności zostało uzależnione od woli spadkodawcy, tzn. omawiany skutek nastąpi w braku odmiennej woli spadkodawcy. Natomiast w przypadku zapisów windykacyjnych, jeżeli wystąpią okoliczności wskazane w art. 981² sankcja bezskuteczności obejmie wszystkie ustanowione legaty i testator nie został wyposażony w prawo dzięki któremu mógłby określić wystąpienie odmiennych skutków, niż te które wynikają wprost z ustawy. za bezskuteczny uznaje także zapis windykacyjny obejmujący wierzytelność będącą przedmiotem przelewu na zabezpieczenie, jeżeli cedent (w tym wypadku testator) umrze po dokonaniu przelewu, a przed odzyskaniem wierzytelności. Podobne rozwiązanie będzie miało miejsce w razie zapisu windykacyjnego rzeczy będącej przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie. stwierdza również, że  umowy użyczenia, dzierżawy bądź najmu, które dotyczą przedmiotu zapisu windykacyjnego, nie prowadzą do uznania dokonanego legatu za bezskuteczny.

Należy także zwrócić uwagę na problem dotyczący sytuacji, gdy przedmiot zapisu windykacyjnego jest jednocześnie rzeczą podarowaną. W przypadku zawarcia przez spadkodawcę umowy darowizny, która została wykonana za jego życia, spadkobiercy tegoż darczyńcy dziedziczą prawo do odwołania wykonanej darowizny z powodu niewdzięczności. Odwołanie darowizny z powodu niewdzięczności może nastąpić tylko wówczas, gdy darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania albo gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub umyślnie wywołał rozstrój zdrowia, którego skutkiem była śmierć darczyńcy (art. 899 § 2 k.c.). Należy jednak zaznaczyć, że spadkobiercy nie mają prawnego obowiązku odwołania darowizny, nawet jeśli wyżej wymienione przesłanki występują w sposób jednoznaczny. W tego typu sytuacji również zapisobierca windykacyjny nie został wyposażony w żadne uprawnienia, dlatego trzeba przyjąć jako zasadne uznanie zapisu windykacyjnego za bezskuteczny.