Przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej spółki Zespół Elektrowni Pątnów Adamów Konin SA od wyroku WSA w Poznaniu z 13 czerwca 2008 r. (sygn. akt I Sa/Po 433/08) oddalającego skargę w przedmiocie odmowy stwierdzenia nadpłaty w podatku akcyzowym z tytułu sprzedaży energii elektrycznej za miesiąc listopad 2006 r. przez Dyrektora Izby Celnej w Poznaniu wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości. NSA przedstawił następujące zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu:

„Czy w świetle art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej powstaje nadpłata w podatku akcyzowym, podlegająca zwrotowi w sytuacji, gdy ciężar podatku poniósł nabywca opodatkowanego towaru?”

W przedmiotowym orzeczeniu NSA uznał, iż art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej nie stoi na przeszkodzie zwrotowi nadpłaty w podatku akcyzowym, także wtedy gdy ciężar podatku poniósł nabywca opodatkowanego towaru. Innymi słowy nie ma znaczenia fakt, że konsument (ostateczny odbiorca) poniósł ciężar ekonomiczny podatku w cenie energii. Podatnik ma prawo do zwrotu nadpłaty nienależnie zapłaconego podatku, gdy nie poniósł faktycznie jego ciężaru.

Należy również zauważyć, iż stosownie do art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej nadpłatą jest kwota nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku. Ustawodawca nie przewidział zatem żadnych dodatkowych wymogów formalnych, w tym przede wszystkim przesłanki zubożenia podatnika dla zaistnienia nadpłaty w podatku akcyzowym. W ocenie NSA prawo podatkowe stanowi odrębną gałąź prawa, a pojęcia z prawa cywilnego nie mogą być stosowane w drodze analogii.

NSA zwrócił uwagę, że ETS akceptuje odmowę zwrotu podatków pobranych nienależnie, w sytuacji gdyby taki zwrot powodował bezpodstawne wzbogacenie. Polski ustawodawca zaś nie zdecydował się na wprowadzenie do Ordynacji podatkowej dopuszczonego przez ETS mechanizmu ograniczającego zwrot nadpłat.