Zakres pisemnej interpretacji
Przedsiębiorca może wystąpić do ZUS o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne. Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez przedsiębiorców regulowany jest przede wszystkim przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s.
Na zakres przedmiotowy tego obowiązku wpływ jednak mają również przepisy innych aktów normatywnych z zakresu ubezpieczeń społecznych. Do tych aktów normatywnych niewątpliwie należy rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), które przede wszystkim określa przychody ze stosunku pracy niestanowiące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika.
Wniosek o wydanie pisemnej interpretacji skierowany do ZUS może również dotyczyć tych przepisów ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.) – dalej u.u.s.w.p., które normują zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Nie ulega bowiem wątpliwości, że przepisy u.u.s.w.p. mają wpływ na zakres obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe.
Wydaje się, że przedsiębiorca może wystąpić do ZUS także o wydanie pisemnej interpretacji również w odniesieniu do przepisów rozporządzenia Rady (EWG) Nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie (Dz. Urz. WE L Nr 149 z 05.07.1971, s. 2 i nast. z późn. zm.), w zakresie w jakim przepisy te regulują zasady ustalania właściwego ustawodawstwa z zakresu zabezpieczenia społecznego. Niekiedy bowiem obowiązek opłacania przez przedsiębiorcę składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce może wynikać z przepisów tego rozporządzenia (tj. z mocy przepisów tego rozporządzenia dla danego przedsiębiorcy właściwe będzie polskie ustawodawstwo z zakresu zabezpieczenia społecznego).
Przedsiębiorca nie może natomiast wystąpić do ZUS z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania tych przepisów, które regulują prawo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i zasady ich wypłaty. Dotyczy to w pierwszym rzędzie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 31, poz. 267 z późn. zm.), a także tych przepisów u.u.s.w.p., które regulują prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Wniosek o wydanie pisemnej interpretacji nie może zawierać żądania udzielenia przez ZUS pisemnej interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych w oderwaniu o indywidualnej sprawy przedsiębiorcy. Natomiast przedmiotowy wniosek może dotyczyć zarówno zaistniałego stanu faktycznego, jak i zdarzenia przyszłego.

Wymogi formalne interpretacji
Wniosek o wydanie pisemnej interpretacji musi spełniać określone wymogi formalne. Po pierwsze, przedsiębiorca w przedmiotowym wniosku musi przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe w odniesieniu do którego domaga się interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorca jest również zobowiązany do przedstawienia własnego stanowiska w sprawie, czyli właściwej w jego ocenie interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Niezależnie od powyższego wniosek o pisemną interpretację powinien zawierać takie dane jak:
1) firmę przedsiębiorcy,
2) oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy,
3) numer identyfikacji podatkowej (NIP),
4) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej,
5) adres do korespondencji w przypadku, gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy.
Należy przyjąć, że jeżeli wniosek przedsiębiorcy o wydanie pisemnej interpretacji nie spełnia wyżej przedstawionych wymogów formalnych, to ZUS – stosownie do art. 64 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) – dalej k.p.a. – powinien wezwać przedsiębiorcę do usunięcia braków formalnych w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie tych braków spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Jaka jest opłata od wniosku o udzielenie pisemnej interpretacji?
Od wniosku o pisemną interpretację, przedsiębiorca jest zobowiązany uiścić opłatę w wysokości 40,00 zł. Przedsiębiorca, który w jednym wniosku wystąpi o udzielenie pisemnej interpretacji w odniesieniu do więcej niż jednego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zobowiązany jest uiścić opłatę w wysokości 40,00 zł od każdego przedstawionego odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.
Przedmiotowa opłata powinna być uiszczona w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku w ZUS.
Jeżeli przedsiębiorca nie ureguluje omawianej opłaty w powyższym terminie, jego wniosek o wydanie pisemnej interpretacji ZUS pozostanie bez rozpoznania.

Forma interpretacji
ZUS pisemnej interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych udziela w formie decyzji. Decyzja ZUS w tym zakresie – stosownie do przepisów ustawy – powinna zawierać wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie (tj. prawidłowej interpretacji przepisów w kontekście danego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego) wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia. Poza tymi elementami decyzja ZUS powinna odpowiadać również wymaganiom stawianym przez przepisy k.p.a.
Przedsiębiorca, który będzie niezadowolony z udzielonej przez ZUS pisemnej interpretacji może zaskarżyć decyzję w tym przedmiocie, składając za pośrednictwem ZUS, odwołanie do właściwego sądu okręgowego w terminie miesiąca od doręczenia tej decyzji.

Termin interpretacji
ZUS powinien udzielić pisemnej interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletnego i opłaconego wniosku przedsiębiorcy. Oznacza to, że 30 – dniowy termin do wydania przez ZUS pisemnej interpretacji w przypadku złożenia przez przedsiębiorcę niekompletnego (tj. zawierającego braki formalne) lub nieopłaconego wniosku o jej wydanie rozpocznie swój bieg dopiero od dnia, w którym przedsiębiorca uzupełni braki formalne lub uiści należną opłatę.
Dochowanie przez ZUS terminu na wydanie pisemnej interpretacji ma doniosłe znaczenie prawne. Jeżeli bowiem ZUS uchybi temu terminowi to od dnia następującego po dniu, w którym upłynął przedmiotowy termin, uznaje się, że została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji.

Skutki interpretacji
Interpretacja z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy. W konsekwencji przedsiębiorca nie musi zastosować się do niej. Jeżeli jednak przedsiębiorca zastosuje się do przedmiotowej interpretacji nie może być obciążony jakimikolwiek sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji. Tym samym, jeżeli okaże się, że interpretacja jest nieprawidłowa to przedsiębiorca, w zakresie w jakim do niej zastosował się, nie może być obciążony np. odsetkami za zwłokę, dodatkową opłatą z tytułu nieopłacenia lub opłacenia w zaniżonej wysokości składek, czy też karą grzywny do 5000,00 zł za nieopłacenie składek.
Należy przyjąć, że zastosowanie się przez przedsiębiorcę do interpretacji nie zwalnia go z obowiązku opłacenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne. Za taką interpretacją przemawia zarówno wykładnia językowa przepisu ustawy określającego skutki prawne zastosowania się przez przedsiębiorcę do uzyskanej interpretacji (tj. w przepisie tym nie ma mowy o składkach na ubezpieczenia społeczne, ani składkach na ubezpieczenie zdrowotne), jak również okoliczność, iż takie zwolnienie odbywałoby się z oczywistą szkodą dla ubezpieczonego (np. składki na ubezpieczenie emerytalne nie zostałyby zaewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS i nie zostałyby odprowadzone do otwartego funduszu emerytalnego).
Omawiana interpretacja jest natomiast wiążąca dla ZUS i można ją zmienić tylko w drodze wznowienia postępowania po przeprowadzeniu, którego została wydana. Z uwagi na to, że do postępowania przed ZUS znajdują zastosowanie przepisy k.p.a., wznowienie postępowania jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy zajdzie któryś z przypadków wymienionych w art. 145 § 1 k.p.a. (np. decyzja ZUS została wydana na skutek przestępstwa). Z ustawy wynika jednocześnie, że zmiana decyzji ZUS w sprawie interpretacji przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych będzie niedopuszczalna wówczas, gdy wywołała nieodwracalne skutki prawne, tj. takie skutki prawne, których nie można odwrócić zmieniając tylko i wyłącznie decyzję ZUS.