Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, opodatkowaniu VAT podlega: odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Użyte w przepisie sformułowanie „odpłatne” może okazać się – w pewnym sensie – mylące.
Na pierwszy rzut oka wspomniane sformułowanie może utwierdzić odbiorcę przepisu w przeświadczeniu, iż jeśli świadczy usługi, za które nie pobiera wynagrodzenia, to te usługi nie zostaną opodatkowane VAT. Ustawodawca przewidział jednak wyjątek od tej zasady. Na gruncie podatku od towarów i usług istnieją sytuacje, w których takie świadczenie usług zostanie uznane za odpłatne, mimo braku otrzymania ekwiwalentu za ich świadczenie.
Takie sytuacje określa art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym – za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
„nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.”
Co to oznacza?
Analizując zagadnienie nieodpłatnego świadczenia usług, należy zwrócić szczególną uwagę na dwie frazy, tj.:
- “na cele osobiste”
- „do celów innych niż działalność gospodarcza”.
Wpierw trzeba zaznaczyć, iż wspomniane określenia nie są w żaden sposób zdefiniowane przez ustawę o VAT. Dodatkowo, ich ogólne ujęcie może doprowadzić do negatywnych skutków w postaci błędnego stosowania przez podatników. O ile zwrot „cele osobiste podatnika” nie powinien budzić większych wątpliwości, tak „cele inne niż działalność gospodarcza podatnika” może okazać się problematyczny pod kątem prawidłowego zastosowania. W celu zredukowania wątpliwości, pomocne mogą okazać się interpretacje indywidualne. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 12 lutego 2020 r., sygn.: 0113-KDIPT1-2.4012.746.2019.2.IR wskazał:
„Aby nieodpłatne świadczenie uznać za odpłatne świadczenie usług, tj. za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT, musi być ono świadczone na cele inne niż działalność gospodarcza podatnika. Konsekwentnie opodatkowaniu podlegają te nieodpłatne usługi, które nie mają związku z prowadzoną działalnością, a więc nie mają wpływu na przyszłe obroty przedsiębiorstwa, jego zyski, wizerunek, odbiór przez kontrahentów. Są to zatem te wszystkie nieodpłatne świadczenia usług, które odbywają się bez związku z potrzebami prowadzonej działalności.”
Rozwinięcie definicji dokonane przez Dyrektora KIS umożliwia zmniejszenie wątpliwości, jednak nie eliminując ich całkowicie. W praktyce w dalszym ciągu przekłada się to na konieczność analizy każdego stanu faktycznego indywidualnie.
Przykłady
Na potwierdzenie konieczności każdorazowego badania stanu faktycznego warto wskazać użyczenie lokali mieszkalnych pracownikom. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 23 stycznia 2020 r., sygn.: 0113-KDIPT1-2.4012.666.2019.1.KW zaznaczył, że opodatkowanie wspomnianego użyczenia na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 będzie zależało od szczególnych okoliczności, takich jak np. lokalizacja zakładu pracy. Chodzi bowiem o sytuację, w której taki lokal może zostać udostępniony potencjalnemu pracownikowi/zleceniobiorcy spoza Polski, co ma na celu (uwzględniając trudną sytuację na rynku pracy) zachęcić go do podjęcia pracy w spółce. Wówczas celem takiego udostępnienia jest prowadzenie działalności spółki, a nie osobisty cel personelu.
Podobnie Dyrektor KIS stwierdził w interpretacji z dnia 17 stycznia 2022 r., sygn.: 0112-KDIL1-1.4012.653.2021.3.JKU, w myśl której umożliwienie pracownikom korzystania z telefonu służbowego do celów prywatnych – w zależności od okoliczności – może zostać uznane za odpłatne świadczenie usług i tym samym doprowadzi prowadzić do opodatkowania VAT. Okolicznością taką – wyłączającą opodatkowanie – okazało się to, czy pracownicy korzystający z telefonów służbowych do celów prywatnych obsługują w komórkach pracodawcy wyłącznie działalność zwolnioną.
Podsumowanie
Tak jak zaznaczono, opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Wyrażenie wpierw wydające się bardzo intuicyjne, okazuje się być bardzo niejednoznaczne. Ustawodawca zdecydował się zaimplementować specyficzną regulację umieszczając w niej nieostre pojęcie, niezdefiniowane w żaden sposób. Pomimo próby wskazania przez Dyrektora KIS, jak należy rozumieć „cele innych niż działalność gospodarcza”, w dalszym ciągu pojawiają się na tym tle wątpliwości. Taki stan rzeczy pozwala dojść do wniosku, iż jednoznaczne oraz precyzyjne określenie właściwego mechanizmu interpretacyjnego jest bardzo trudne, a każdy stan faktyczny należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem istotnych okoliczności, gdyż jak można zauważyć na podstawie przykładów – granica jest stosunkowo cienka, a o ostatecznym rezultacie będą decydować szczegóły.
Autor: ADN Doradztwo Podatkowe, www.adnpodatki.pl
