Metody szacowania dochodów z transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi

W celu oszacowania rynkowej wartości transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, organy podatkowe korzystają z metod wskazanych w art. 11 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, których sposób stosowania został szczegółowo przedstawiony w przepisach Rozporządzenia z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu określania dochodów osób prawnych w drodze oszacowania oraz sposobu i trybu eliminowania podwójnego opodatkowania osób prawnych w przypadku korekty zysków podmiotów powiązanych [Rozporządzenie]. Dochód z transakcji zawartej pomiędzy podmiotami powiązanymi oszacowany przy użyciu jednej z metod wymienionych w art. 11 updop uważa się za dochód, jaki uzyskałyby podmioty niezależne w transakcjach porównywalnych. Do metod transakcyjnych, które, zgodnie z art. 11 ust. 2 i 3 updop, stosowane są przez organy podatkowe w pierwszej kolejności do oszacowania rynkowej wartości transakcji należą:

  • metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej [metoda PCN],
  • metoda rozsądnej marży (koszt plus) [metoda koszt plus],
  • metoda ceny odprzedaży.

Zastosowanie ww. metod polega na porównaniu cen lub innych wskaźników zyskowności (narzutów na kosztach lub marż odprzedaży) w transakcjach zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi i w transakcjach porównywalnych zawieranych przez podmioty niepowiązane. Porównanie stanowi podstawę do stwierdzenia, czy warunki transakcji zawieranych przez podatnika z podmiotami powiązanymi nie odbiegają od warunków rynkowych.

Zgodnie z §12 ust. 3 Rozporządzenia, metodę PCN stosuje się w pierwszej kolejności przed innymi metodami określonymi w przepisach Rozporządzenia. Jeżeli podatnik ustali ceny towarów, produktów lub usług w transakcji zawartej z podmiotem powiązanym przy użyciu metody transakcyjnej innej niż metoda PCN (tj. metody koszt plus lub ceny odprzedaży), organy podatkowe dokonują oszacowania rynkowej wartości tej transakcji przy użyciu metody przyjętej przez podatnika. Zgodnie z przepisami Rozporządzenia, warunkiem zastosowania przez organ podatkowy metody przyjętej przez podatnika jest dostarczenie organowi podatkowemu szczegółowych informacji przedstawiających sposób ustalenia wartości transakcji. Informacje te mogą obejmować dokumenty, zestawienia, raporty, analizy, notatki oraz inne dane wyjaśniające cel zawarcia i przebieg transakcji oraz metodę i sposób ustalenia rynkowej wartości transakcji. Od października 2009 r., warunkiem uznania przez organ metody zastosowanej przez podatnika jest również przedstawienie organowi podatkowej dokumentacji transakcji przygotowanej zgodnie z art. 9a Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
W sytuacji, gdy z uzasadnionych powodów (np. ze względu na specyfikę transakcji lub brak danych porównawczych) nie jest możliwe zastosowanie jednej z ww. metod transakcyjnych, organ podatkowy w celu oszacowania dochodów podmiotów powiązanych korzysta z metod zysku transakcyjnego. Do metod zysku transakcyjnego należą:

  • metoda marży transakcyjnej netto,
  • metoda podziału zysku (stosowana w wariancie analizy rezydualnej lub analizy udziału).

„Z treści art. 11 ust. 2 i 3 updop wynika, że organ podatkowy powinien uzasadnić wybór wybranej metody szacowania dochodu oraz podać przyczyny pominięcia innej.”1

Przepisy art. 11 updop i Rozporządzenia nie wymagają od podatników bezwzględnego stosowania metod transakcyjnych lub metod zysku transakcyjnego i poprzez brak ograniczeń w tym zakresie dopuszczają ustalanie warunków transakcji w dowolny sposób pod warunkiem, że wykazywany z tych transakcji dochód nie będzie różnił się od dochodu potencjalnego, który zostałby uzyskany w porównywalnych transakcjach przez podmioty niepowiązane. Stosowanie przez podatnika metod, które nie zostały wskazane w art. 11 zwiększa jednak ryzyko, że wykazany dochód będzie różnić się od dochodu oszacowanego przez organ przy użyciu metod określonych w przepisach. Ustalanie warunków w transakcji zawartej przez podmioty powiązane przy użyciu metod stosowanych przez organy podatkowe ogranicza więc ryzyko określenia dochodu w wysokości wyższej od wartości wykazanej przez podatnika.
\"\"
Wyrok WSA w Warszawie z 21 stycznia 2004 r. (III SA 989/2002)

Dodaj komentarz