Zastosowanie konkretnej metody ustalania cen w transakcjach z podmiotami powiązanymi

Analiza sposobu stosowania metod wskazanych w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w praktyce prowadzi do wniosku, że prawidłowy wybór konkretnej metody wymaga rozważenia:

  • charakterystycznych cech transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi (cech, które mogą mieć wpływ na wartość transakcji),
  • sposobu ustalania warunków transakcji który zostałby zastosowany przez podmioty niezależne w porównywalnych transakcjach zawieranych na rynku.

Zastosowanie konkretnej metody wyznaczenia rynkowej wartości transakcji może być uzależnione od:

  • rodzaju realizowanych świadczeń,
  • wykonywanych przez podmioty funkcji,
  • wykorzystywanych aktywów (rzeczowych i niematerialnych) i ponoszonego ryzyka,
  • strategii  współpracy pomiędzy podmiotami,
  • aktualnej sytuacji rynkowej oraz
  • pozostałych ustaleń handlowych.

Metoda ustalania wartości transakcji użyta przez podmioty powiązane powinna prowadzić do podziału zysku osiągniętego z zawartej transakcji w taki sposób, w jaki ten podział zostałby dokonany przez podmioty niepowiązane, tj. w stosunku do zaangażowania stron w realizację transakcji. Decydujące znaczenie dla procesu ustalania warunków w transakcjach zawieranych przez podmioty powiązane ma odniesienie do prawdopodobnych decyzji gospodarczych niezależnych podmiotów w zakresie metod stosowanych w porównywalnych transakcjach. W związku z tym, podmioty powiązane powinny dążyć do uzyskania obiektywnej porównywalności sposobu wyznaczenia wartości transakcji stosowanego w transakcjach zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi i w porównywalnych transakcjach rynkowych. Wskazane jest, aby metoda ustalenia warunków transakcji nie odbiegała od metod przeważnie stosowanych na rynku w podobnych sytuacjach oraz opierała się na dostępnych informacjach o warunkach (cenach lub innych wskaźnikach zyskowności) stosowanych w transakcjach porównywalnych zawieranych przez podmioty niepowiązane.

Praktyka gospodarcza wskazuje, że do ustalania cen w określonych kategoriach transakcji z reguły właściwe jest użycie jednej, konkretnej metody spośród metod wskazanych w art. 11 ust. 2 updop. Dla przykładu, m.in. ze względu na dostępność danych porównawczych, metoda PCN jest najczęściej stosowana do oszacowania wysokości oprocentowania i kwoty odsetek od pożyczek udzielanych lub otrzymywanych przez podatnika w transakcjach zawieranych z podmiotami powiązanymi.
Ceny stosowane przez podmioty niepowiązane w transakcjach obejmujących odprzedaż towarów ustalane są natomiast przeważnie przy użyciu metody ceny odprzedaży. Metoda ceny odprzedaży jest uznawana za najbardziej adekwatną do wyznaczenia rynkowej wartości towarów nabywanych przez dystrybutora od powiązanego producenta w szczególności wówczas, gdy:

  • nabywane towary odprzedawane są niezależnym podmiotom,
  • ceny towarów nie mogą zostać ustalone przez zastosowanie metody porównywalnej ceny niekontrolowanej,
  • odprzedawane towary nie podlegają znaczącemu przetworzeniu lub dostosowaniu przez dystrybutora,
  • dystrybutor nie angażuje znaczących aktywów niematerialnych (np. znaków towarowych), których wpływ na ceny towarów nie mógłby być realnie określony.

Metoda rozsądnej marży (koszt plus) najczęściej znajduje zastosowanie w transakcjach sprzedaży produktów wytwarzanych na zlecenie dystrybutora (np. przez producenta kontraktowego), jak również w przypadku świadczenia usług z zakresu działalności pomocniczej i usług administracyjnych (np. usług stanowiących część procesu produkcji, usług magazynowych, informatycznych, przetwarzania danych itp.). Wytyczne OECD wskazują, że „metoda ta jest bez wątpienia najbardziej użyteczna wówczas, gdy półprodukty sprzedawane są pomiędzy powiązanymi ze sobą stronami i gdy przedsiębiorstwa powiązane zawarły długoterminowe umowy dotyczące wspólnego eksploatowania środków produkcji lub długoterminowe porozumienia dotyczące kupna, dostawy czy zaopatrzenia albo gdy transakcja polega na świadczeniu usług..”

Zasadnicze znaczenie dla prawidłowego ustalenia warunków transakcji zawieranych przez podatnika z podmiotami powiązanymi ma określenie wartości tych transakcji przy użyciu metody najbardziej adekwatnej, czyli takiej, która zostałaby również zastosowana przez podmioty niepowiązane. Ustalenie warunków transakcji zawieranych z podmiotami powiązanymi przy użyciu metody zastosowanej zgodnie z przepisami Rozporządzenia w oparciu o dostępne dane porównawcze ogranicza ryzyko stwierdzenia przez organy podatkowe zaniżenia przychodów lub kosztów wykazywanych przez podatnika z tych transakcji.

Dodaj komentarz