Ostatnio została zgłoszona interpelacja w sprawie przekazywania przez producentów żywności na cele charytatywne, która zawierała pytanie, czy Minister Finansów przewiduje rozszerzenie obecnie obowiązującego zwolnienia w ustawie o VAT również na podmioty będące dystrybutorami i handlowcami. Zgodnie bowiem z obecnie obowiązującym art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT ze zwolnienia takiego mogą korzystać jedynie producenci przekazujący żywność bez wynagrodzenia na rzecz organizacji pożytku publicznego. W odpowiedzi na interpelację MF stwierdził, że „rozszerzenie powyższego zwolnienia na handlowców (dystrybutorów żywności) nie tylko nie miałoby uzasadnienia systemowego w podatku od wartości dodanej, lecz również prowadziłoby wprost do niezgodności regulacji krajowych z prawem Unii Europejskiej”.
Należy więc przeanalizować na podstawie jakich regulacji prawnych poszerzenie tego zwolnienia w polskiej ustawie będzie sprzeczne z prawem UE. W tym celu najpierw należy zlokalizować regulacje unijne, które pozwalałyby na utrzymanie obecnego zwolnienia. Otóż mogłoby się ono potencjalnie zawierać w rozdziale drugim tytułu dziewiątego dyrektywy VAT (dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, dalej: dyrektywa VAT), który stanowi o zwolnieniach dotyczących określonych czynności wykonywanych w interesie publicznym. Jednak, bardziej wnikliwa analiza art. 132 dyrektywy VAT pozwala stwierdzić, że zwolnienia w tym zakresie są dopuszczalne jedynie w przypadku, kiedy dostawa towarów w nim przewidziana jest dokonywana przez „podmiot prawa publicznego”. Nie dotyczy więc ono producentów, którzy są przedsiębiorcami. Analiza pozostałych przepisów dyrektywy VAT pod kątem alokacji polskiego zwolnienia w ramach zwolnień unijnych prowadzi do wniosku, że jest wielkie prawdopodobieństwo sprzeczności obecnie obowiązujących regulacji w tym zakresie z prawem UE. W tym znaczeniu, Minister Finansów miał rację mówiąc, że poszerzenie kręgu dostawców towarów (o dystrybutorów i handlowców) na podstawie obecnie obowiązującego zwolnienia będzie sprzeczne z prawem UE. Nie dodał tylko, że również obecne uregulowania nie mają takiego oparcia w dyrektywie VAT.
Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest możliwość powoływania się przez producentów żywności na niezgodność przedmiotowego zwolnienia z prawem UE. Pozwoli to – w świetle wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości – uniknąć obowiązku korygowania VAT naliczonego o wartość tych zwolnionych dostaw. Zgodnie bowiem z orzecznictwem ETS podatnicy nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji naruszenia prawa wspólnotowego przez państwo członkowskie. Oznacza to, że wprowadzenie zwolnienia w stosunku do dostawy towarów, która na gruncie dyrektywy VAT jest opodatkowana, nie powinno wpłynąć na możliwość odliczenia VAT naliczonego przez podatnika (por. wyrok z 18 stycznia 2001 r. w sprawie C-150/99 dot. Stockholm Lindopark AB oraz wyrok z 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01 dot. MKG-Kraftfahrzeuge-Factoring).
W takim kontekście stanowisko zajęte przez Ministra Finansów w odpowiedzi na wyżej przytoczoną interpelację jest łagodnie mówią wątpliwe. Natomiast z informacji prasowych można było się dowiedzieć, iż jeden z klubów parlamentarnych złożył w kwietniu br. w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o VAT w tym zakresie, który ma polegać na przekwalifikowaniu tego zwolnienia i nadania mu charakteru prezentów o małej wartości. Jednakże do tej pory taki projekt nie pojawił się na stronach internetowych Sejmu.
