Fakturowanie przez nabywcę – ograniczenia zawarte w polskich przepisach, część 1

Selfbilling, z uwagi na brzmienie przepisów krajowych, jest wykorzystywany w transakcjach krajowych oraz przy wewnątrzwspólnotowych dostawach towarów (fakturę wystawia nabywca towaru).
Przyjrzyjmy się zatem, w jakim zakresie polscy podatnicy mogą skorzystać z takiej metody fakturowania i czy mogą coś na tym zyskać.
1. Podstawa prawna selfbillingu
Zgodnie z § 6 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (dalej: rozporządzenie), nabywcy towarów lub usług od podatnika, zarejestrowanego jako „podatnik VAT czynny”, mogą wystawiać faktury stwierdzające dokonanie dostawy towarów lub świadczenia usług. W tym celu musi być spełniony szereg warunków formalnych dotyczących samego nabywcy, jak i postanowień umowy pomiędzy nabywcą a dostawcą/usługodawcą, która musi określać upoważnienie nabywcy do wystawiania faktur w imieniu i na rzecz dostawcy towarów lub usługodawcy. Nie wdając się szerzej w opis wszystkich zawartych w powyższym przepisie wymogów formalnych, należy zwrócić w szczególności uwagę na następujące warunki, zawarte w § 6 rozporządzenia:

1. Zarówno dostawca/usługodawca, jak i nabywca muszą być podatnikami zarejestrowanymi, jako podatnicy VAT czynni.

2. Podatnik dokonujący nabycia towarów lub usług (wystawiający faktury VAT) musi przedstawiać dostawcy lub usługodawcy oryginał i kopię faktury do jej akceptacji w formie podpisu (akceptacja), w terminie umożliwiającym dokonanie terminowego rozliczenia podatku przez dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługi;

2. Zakres podmiotów uprawnionych do stosowania selfbillingu

Przede wszystkim więc, z rozporządzenia wynika, że selfbilling w zasadzie może być stosowany wyłącznie w transakcjach krajowych, ponieważ nabywca oraz dostawca/usługodawca muszą być podatnikami zarejestrowanymi, jako podatnicy VAT czynni. Pojęcie „podatnika VAT czynnego” znane jest wyłącznie polskim przepisom krajowym, natomiast nie jest znane Dyrektywie 2006/112/WE, która stwierdza tylko, że każdy podatnik zgłasza rozpoczęcie, zmianę i zakończenie działalności jako podatnika. Podatnicy podatku od wartości dodanej, czyli podatnicy VAT zarejestrowani na VAT w innych państwach członkowskich UE nie mogą więc być podatnikami zarejestrowanymi jako „podatnicy VAT czynni”. Potwierdzeniem powyższego toku rozumowania jest przepis zawarty w § 6 ust. 6 rozporządzenia, który stwierdza, że selfbilling może być stosowany do wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów, jeżeli nabywcą towarów jest podatnik podatku od wartości dodanej zidentyfikowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju. Oznacza to, że na gruncie rozporządzenia selfbilling może być stosowany do dostaw towarów i świadczenia usług, dokonywanych pomiędzy polskimi podatnikami oraz do wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów dokonywanych przez polskiego podatnika.
Taka regulacja rozporządzenia wydaje się być jednak sprzeczna z Dyrektywą 2006/112/WE, która w żaden sposób nie ogranicza kręgu nabywców uprawnionych do wystawiania faktur VAT. Zgodnie z art. 224 dyrektywy „faktury mogą być wystawiane przez nabywcę lub usługobiorcę w odniesieniu do dostaw towarów lub świadczenia usług dokonywanych na ich rzecz przez podatnika (…)”. Oznacza to, że selfibilling, na podstawie przepisów dyrektywy VAT, może być stosowany również w transakcjach trans-granicznych pomiędzy podatnikami z różnych państw członkowskich UE. Tak rozumiany selfbilling jest stosowany przykładowo w Wielkiej Brytanii. Co więcej, zgodnie z przepisami Wielkiej Brytanii selfbilling może być stosowany również w transakcjach z podmiotami posiadającymi siedzibę w państwach nie należących do UE.
Selfbilling mógłby być bardzo korzystny dla podatników VAT nabywających usługi od podatników z innych państw członkowskich UE lub świadczących usługi na rzecz podatników z innych państwa członkowskich UE, kiedy miejsce świadczenia tych usług jest w państwie siedziby usługobiorcy. W takiej sytuacji, przy spełnieniu wszystkich wymogów formalnych dotyczących istnienia umowy pomiędzy stronami transakcji, fakturę wystawiałby nabywca usługi, który rozpoznawałby import usług, co mogłoby bardzo uprościć np. wątpliwości dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego uzależnionego bardzo często właśnie od daty wystawienia faktury. Analiza polskich przepisów pod kątem wykładni gramatycznej wskazuje, że stoją one jednak na przeszkodzie takiemu rozwiązaniu.
zobacz również:

Dodaj komentarz