– grunty;
– budynki lub ich części;
– budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Katalog ten ma charakter zamknięty choć de facto obejmuje wszystkie możliwe (poza obiektami małej architektury) nieruchomości.
Grunty
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych jako zasadę ogólną wskazuje, iż opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają grunty. Należy jednak wskazać, że w odróżnieniu od budynków i budowli, nie wszystkie grunty podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
W przypadku opodatkowania gruntów, niejako konkurencyjnymi podatkami w stosunku do podatku od nieruchomości jest bowiem podatek rolny i leśny. Niektóre zatem grunty zamiast opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości będą podlegać opodatkowaniu podatkiem rolnym albo podatkiem leśnym.
W związku z tym, ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wyłącza z opodatkowania podatkiem od nieruchomości pewne rodzaje gruntów. Co do zasady opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlegają użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych lub lasy. Istotne jest to, że ww. wskazane grunty muszą być odpowiednio sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków – nie wystarczy zatem, że na gruncie znajduje się na przykład las lub tereny zielone. Grunt powinien być bowiem sklasyfikowany np. jako R – tj. użytek rolny, Ls – las.
Sama okoliczność sklasyfikowania tych gruntów jako użytki rolne, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych czy też jako lasy nie determinuje od razu, że grunty te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Grunty te będą podlegać podatkowi od nieruchomości jeśli są zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej (tj. gdy na gruncie faktycznie będą podejmowane jakiekolwiek działania mające znamiona działalności gospodarczej – np. składowanie materiałów, najem lub dzierżawa gruntu itp.). Oczywiście jeśli grunt podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości nie podlega podatkowi rolnemu lub podatkowi leśnemu.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych przewiduje też inne wyłączenia:
1) związane z określoną grupą właścicieli – wyłączeniu podlegają nieruchomości będące własnością państw obcych lub organizacji międzynarodowych albo przekazane im w użytkowanie wieczyste, przeznaczone na siedziby przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, nieruchomości lub ich części zajęte na potrzeby organów jednostek samorządu terytorialnego, w tym urzędów gmin, starostw powiatowych i urzędów marszałkowskich,
2) związane z określonym rodzajem terenu lub rodzajem prowadzonej na gruncie działalności – i tak nie podlegają podatkowi od nieruchomości grunty pod wodami powierzchniowymi płynącymi i kanałami żeglownymi, z wyjątkiem jezior oraz gruntów zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych, grunty pod morskimi wodami wewnętrznymi; podatkowi nie podlegają również grunty zajęte pod pasy drogowe dróg publicznych z wyjątkiem związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż eksploatacja autostrad płatnych.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych określa również szereg zwolnień z opodatkowania podatkiem od nieruchomości gruntów. Jako przykłady można tu wymienić zwolnienie dotyczące gruntów stanowiących nieużytki, użytki ekologiczne, gruntów zadrzewionych i zakrzewionych, z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, gruntów położonych na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową – w parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody itp.
Podstawą opodatkowania w przypadku gruntów jest powierzchnia (liczona co do zasady w metrach kwadratowych).
W kwestii stawek podatku ustalanych dla gruntów ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wprowadza zróżnicowanie w zależności od tego czy grunt jest związany z prowadzeniem działalności gospodarczej (tj. czy jest w posiadaniu przedsiębiorcy) czy też z taką działalnością związany nie jest.
Stawka podatku ustalana dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej może wynieść maksymalnie (wysokość stawek określa dana rada gminy w formie uchwały) zgodnie z ustawą 0,74 zł za metr kwadratowy. Stawka dla gruntów pozostałych (tj. niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego) może zaś wynieść maksymalnie 0,34 zł za metr kwadratowy. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych wprowadziła także odrębną stawkę dla gruntów pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne retencyjne lub elektrowni wodnych – stawka ta wynosi 3,90 zł od 1 ha powierzchni. Stawki maksymalne ulegną podwyższeniu od 2010 r. (stawki te będą kolejno wynosić 0,77 zł za metr kwadratowy i 0,39 zł za metr kwadratowy, 4,04 zł za metr kwadratowy).
Budynki
W odróżnieniu od gruntów, budynki (podobnie jak budowle) mogą jedynie podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Zgodnie z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych przewiduje nieliczne zwolnienia z opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Zwolnieniu podlegają m.in.:
1) budynki gospodarcze lub ich części służące działalności leśnej lub rybackiej, działalności rolniczej itp.,
2) budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej,
3) budynki we władaniu muzeów rejestrowanych.
Podstawą opodatkowania budynków jest ich powierzchnia użytkowa, tj. powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigowych (za kondygnację uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe).
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych różnicuje wysokość stawek (maksymalnych) w zależności od przeznaczenia budynków (choć de facto jeśli chodzi o budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej to już sam fakt ich posiadania przez przedsiębiorcę oznacza, że są związane z tą działalnością – wyjątkiem są tu tylko budynki mieszkalne).
Podobnie jak w przypadku gruntów, w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych ustalone zostały maksymalne stawki podatku (radę gminy może zawsze zatem ustalić stawki na niższym poziomie). Obecnie wysokość stawek wynosi w przypadku budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej 19,81 zł za metr kwadratowy powierzchni użytkowej zaś w przypadku budynków mieszkalnych 0,62 zł za metr kwadratowy powierzchni użytkowej. Od 2010 roku maksymalne stawki podatku od budynków ulegną podwyższeniu i będą wynosić kolejno: 20,51 zł za metr kwadratowy powierzchni użytkowej oraz 0,65 zł za metr kwadratowy powierzchni użytkowej.
Przepisy: art. 1a ust. 1 pkt 1 i 3, art. 2, art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 7 ust. 1 pkt 1a, pkt 2a, pkt 3 – 8a, pkt 10-14 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych.
