Posiadacze nieruchomości gruntowych, sklasyfikowanych jako użytki rolne nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości a jego formą odpowiednika – podatkiem rolnym. Teoretycznie prosta forma opodatkowania, jednak zakres i przedmiot opodatkowania, mogą budzić wątpliwości praktyczne wśród przedsiębiorców.

W związku z powyższym powstała przedmiotowa publikacja, zawierająca podstawowy zakres obowiązków związanych z podatkiem rolnym i praktyczne aspekty wiążące się z obowiązkami wynikającymi z przepisów.

Przedmiot opodatkowania

Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, za wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza.

Podatnicy podatku rolnego

Podatnikami podatku rolnego, a więc podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku rolnego są:

• właściciele gruntów,
• posiadacze samoistni gruntów,
• użytkownicy wieczyści gruntów,
• posiadacze gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:
  a) wynika z umowy zawartej z właścicielem, z Agencją Nieruchomości Rolnych lub z innego tytułu prawnego albo
  b) jest bez tytułu prawnego, z wyjątkiem gruntów wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa lub będących w zarządzie Lasów Państwowych w tym przypadku podatnikami są odpowiednio jednostki organizacyjne Agencji Nieruchomości Rolnych i Lasów Państwowych
• dzierżawcy gruntów gospodarstwa rolnego, które zostały w całości lub części wydzierżawione na podstawie umowy zawartej stosownie do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników lub przepisów dotyczących uzyskiwania rent strukturalnych.

Obowiązek podatkowy w podatku rolnym

Obowiązek podatkowy w podatku rolnym powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał tytuł prawny do gruntów lub nastąpiło objęcie gruntów w posiadanie.

Jednocześnie, obowiązek podatkowy wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek.

Podstawowe obowiązki podatnika

Podatnicy podatku rolnego są zobowiązani do złożenia organowi podatkowemu (podatek rolnym jest podatkiem lokalnym zatem właściwym organem będzie stosownie: wójt, burmistrz, prezydent miasta), właściwemu ze względu na miejsce położenia gruntów (a nie siedziby podatnika), sporządzone na formularzach według wzoru określonego uchwałą rady gminy:

• informacji o gruntach (jeżeli podatnik jest osobą fizyczną) w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego, lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania.
• deklaracji na podatek rolny (jeżeli podatnik jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną, w tym spółką nieposiadającą osobowości prawnej) w terminie do dnia 15 stycznia roku podatkowego, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania.

W tym miejscu należy wskazać, iż w gminach, w których rada gminy powzięła w formie uchwały ustalenia w zakresie warunków i trybu składania informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, możliwe jest składanie powyższych dokumentów przez internet (niestety, na dzień dzisiejszy takie możliwości istnieją w znikomej liczbie gmin na terenie kraju).

Kolejnym obowiązkiem, którego nie sposób pominąć w rozważaniach jest kwestia zgłoszenia identyfikacyjnego. Przedmiotowe zgłoszenie realizowane jest w organie podatkowym właściwym dla podatku rolnego. Wskazać należy, iż obowiązkiem nie są objęci podatnicy, którym urząd skarbowy nadał numer identyfikacji podatkowej (NIP), oraz podatnicy, którzy dokonali w urzędzie skarbowym zgłoszenia identyfikacyjnego w związku z wykonywaniem obowiązków podatnika podatku dochodowego, od towarów i usług lub akcyzowego, płatnika podatków, płatnika składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne.

Współwłasność w podatku rolnym

W przypadku, gdy grunty stanowią współwłasność (znajdują się w posiadaniu) jednocześnie osoby fizycznej oraz osoby prawnej bądź jednostki organizacyjnej (w tym spółki) nieposiadającej osobowości prawnej – osoba fizyczna zobowiązana jest do złożenia deklaracji na podatek rolny oraz opłacenia podatku na takich samych zasadach obowiązujących osoby prawne (w terminie do dnia 15 stycznia roku podatkowego, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania.)

Konsekwentnie, z uwagi na zastosowaną przez przepisy fikcję (osoba fizyczna traktowana jest jak osoba prawna), nie mamy do czynienia z doręczeniem decyzji (nakazu płatniczego) ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Stawki podatku rolnego

Stawki podatku rolnego kształtują się następująco:

• dla gruntów gospodarstwa rolnego: równowartość pieniężna 2,5 q żyta – od 1 ha przeliczeniowego
• dla pozostałych gruntów rolnych podlegających podatkowi rolnemu: równowartość pieniężna 5 q żyta – od 1 ha

– obliczone według średniej ceny skupu żyta za 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający rok podatkowy.

W tym miejscu należy podkreślić, iż rada gminy może, w drodze uchwały dokonać obniżenia ceny skupu żyta przyjmowaną jako podstawę obliczenia podatku rolnego na obszarze lokalizacyjnym danej gminy.

Celem zidentyfikowania prawidłowego stosowania stawki podatku od nieruchomości, należy podkreślić, iż za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy, stanowiących własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki, nieposiadającej osobowości prawnej.

Zwolnienia z opodatkowania

W tym miejscu należy podkreślić, iż obowiązek złożenia informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny dotyczy także podatników, którzy korzystają ze zwolnienia czy ulgi zgodnie z przepisami UoPR oraz na mocy stosownej uchwały rady gminy (rada może wprowadzić inne zwolnienia i ulgi przedmiotowe niż określone w ustawie, z uwzględnieniem przepisów dotyczących pomocy publicznej).

Szeroki katalog zwolnień z opodatkowania został unormowany w art. 12, 13, 13b-13e UoPR, który nie przewiduje podatku m.in. dla użytków rolnych klasy V, VI i VIz oraz gruntów zadrzewionych i zakrzewionych ustanowionych na użytkach rolnych czy gruntów położonych w pasie drogi granicznej.

Ulga inwestycyjna w podatku rolnym

Nie sposób pominąć, iż podatnikom podatku rolnego przysługuje ulga inwestycyjna z tytułu wydatków poniesionych na

• budowę lub modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska
• zakup i zainstalowanie:
  a) deszczowni,
  b) urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę,
  c) urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód)
  – jeżeli wydatki te nie zostały sfinansowane w całości lub w części z udziałem środków publicznych.

Terminy i sposoby płatności podatku rolnego

Podatnicy podatku rolnego zobowiązani są do uregulowania płatności w 4 ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego – płatnych do dnia 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Płatność może zostać zrealizowana w formie przelewu bankowego lub w przypadku osób fizycznych również w formie gotówkowej (jeżeli pobór podatku dokonywany jest w formie inkasa).

Przypomnieć należy, iż w przypadku, gdy kwota podatku nie przekracza 100,0 PLN, podatek jest płatny jednorazowo w terminie płatności pierwszej raty.

Autor: Mateusz Cedro, Senior Associate w ADN Podatki Sp. z o.o.