Podatnicy, którzy korzystają ze statusu rolników ryczałtowych, sprzedający produkty rolne pochodzące z własnej produkcji rolnej oraz świadczący usługi w zakresie rolnictwa, są zwolnieni z szeregu obowiązków dotyczących ogółu podatników VAT. Nie dotyczą ich bowiem następujące obowiązki:
- wystawiania faktur VAT dokumentujących dokonaną sprzedaż,
- prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów i usług,
- składania w deklaracji podatkowych rozliczających podatek VAT,
- dokonania zgłoszenia rejestracyjnego celem wpisania do rejestru czynnych podatników VAT.
Jak wspomniano powyżej rolnicy ryczałtowi, sprzedający produkty rolne pochodzące z własnej produkcji oraz świadczący usługi rolnicze korzystają ze zwolnienia od podatku VAT. Należy jednak wskazać, że wykonywanie czynności zwolnionych z opodatkowania podatkiem VAT nie pozostaje bez wpływu na możliwość odliczenia przez podatnika podatku naliczonego. Bowiem w myśl normy wyrażonej w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Tym samym wykonywanie czynności nieopodatkowanych (również zwolnionych z opodatkowania) czyni niemożliwym, a wręcz niedopuszczalnym odliczenie podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług z nimi związanych.
Jednak ustawodawca z uwagi na interes tej dosyć licznej grupy podatników ustanowił
szczególną procedurę odnoszącą się do dostaw produktów rolnych oraz świadczenia usług rolniczych wykonywanych przez rolników ryczałtowych. Dzięki tej procedurze, określonej w art. 115 – 117 ustawy o VAT, rolnik ryczałtowy korzystając ze zwolnienia od podatku VAT nabywa równocześnie prawo do zryczałtowanego zwrotu podatku naliczonego przy zakupach towarów i usług niezbędnych dla produkcji. Zwrot ten dokonywany jest jednak nie przez organy podatkowe, lecz przez nabywców produktów rolnych. Kwota zwrotu wyliczana jest jako ryczałt i na mocy art. 115 ust. 2 ustawy o VAT stanowi 6% kwoty należnej z tytułu dostawy produktów rolnych, pomniejszonej o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku.
W praktyce zryczałtowany zwrot podatku polega na tym, że podatnik VAT nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego dolicza do ceny nabywanego produktu lub usługi 6 % tej ceny i tak ustaloną kwotę obowiązany jest zapłacić rolnikowi. Tym samym doliczenie 6% do ceny produktu rolnego stanowi „zryczałtowany zwrot podatku”, który jest natomiast częściowym zwrotem kosztów związanych z nabywaniem przez rolników niektórych środków produkcji na potrzeby rolnictwa.
Zryczałtowany zwrot podatku VAT wykazywany jest w fakturach VAT RR wystawianych przez nabywców produktów rolnych. Oryginał faktury otrzymuje dostawca (rolnik ryczałtowy), zaś jego kopia zatrzymywana jest przez nabywcę. Do uzyskania zryczałtowanego zwrotu podatku rolnik ryczałtowy nie musi udowadniać, że wcześniej dokonywał jakichkolwiek opodatkowanych zakupów związanych z produkcją rolną, wystarczające jest dokonanie sprzedaży produktów rolnych lub świadczenie usług kontrahentowi, który jest zarejestrowanym i rozliczającym VAT podatnikiem tego podatku. W celu uzyskania od nabywcy zryczałtowanego zwrotu podatku rolnik ryczałtowy powinien jedynie udostępnić wystawiającemu fakturę VAT swoje dane osobiste (potwierdzone dowodem tożsamości), czytelnie podpisać fakturę VAT RR, zawierającą m.in. oświadczenie, że jest on rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od VAT oraz posiadać rachunek bankowy, na który nabywca dokona przekazania zryczałtowanego zwrotu podatku.
Warto dodać, że w przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie o posiadaniu przez rolnika statusu rolnika ryczałtowego, może być złożone raz w okresie obowiązywania umowy. Oświadczenie to sporządza się jako osobny dokument, który powinien zawierać dane osobowe nabywcy i dostawcy towaru oraz datę zawarcia i określenie przedmiotu umowy, datę sporządzenia tego dokumentu oraz czytelny podpis składającego oświadczenie. Dokument ten sporządza się w dwóch egzemplarzach, natomiast oryginał jest przekazywany nabywcy.
Ponadto obowiązkiem rolnika ryczałtowego jest przechowywanie oryginału wystawionej przez nabywcę faktury VAT RR do czasu przedawnienia zobowiązania podatkowego z tytułu podatku VAT, który obecnie wynosi 5 lat.
