Skutki prawne ewentualnych błędów na gruncie podatkowym obciążają zawsze podatnika i płatnika.  Odpowiedzialność podatkowa podatnika i płatnika nie obejmuje jednak w tym przypadku odpowiedzialności karnej skarbowej. Kodeks karny skarbowy przewiduje bowiem możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności  faktycznego sprawcy, tj. konkretnej osoby z biura rachunkowego.

Zasady odpowiedzialności karnej skarbowej
Przepisy art. 9 § 3 ustawy z dnia 10 września 1999 roku – Kodeks karny skarbowy¹, dalej kks, stanowią, że za przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe odpowiada, jak sprawca, także ten, kto na podstawie przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania zajmuje się sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi, osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną.
Należy jednak pamiętać, że nie zawsze naruszenie przepisów prawa podatkowego jest tożsame z popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Zasadą jest bowiem, że odpowiedzialności karnej za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe podlega ten, kto popełnia czyn społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Pociągnięcie danej osoby do odpowiedzialności karnej skarbowej uwarunkowane jest przypisaniem tej osobie zarzutu winy. Nie popełnia bowiem przestępstwa lub wykroczenia skarbowego sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu².  Jeżeli zatem sprawcy nie można przypisać winy w czasie popełnienia danego czynu, nie ponosi on odpowiedzialności karnej skarbowej.
W myśl przepisów kks, czyn zabroniony można popełnić umyślnie, a także nieumyślnie, jeśli Kodeks tak stanowi³. Należy zwrócić uwagę, że ustawodawca przyjął nieumyślne popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego jako wyjątek⁴.

Wina jako niezbędna przesłanka odpowiedzialności karnej skarbowej
Jak wspomniano wyżej, zasadą jest, że odpowiedzialność karną skarbowego ponosi sprawca w sytuacji, gdy popełnia czyn zabroniony umyślnie. Przepisy kks stanowią, że czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi⁵. Wina nieumyślna z kolei polega zaś na tym, że sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu zabronionego, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał lub mógł przewidzieć⁶.
Pamiętać też warto, że to organy prowadzące postępowanie przygotowawcze muszą udowodnić winę danej osoby, np. księgowego. Dany podmiot (sprawca) nie musi udowadniać swojej niewinności. Obowiązuje bowiem w tym zakresie zasada domniemania niewinności osoby oskarżonej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, aż do czasu skazania jej prawomocnym wyrokiem sądu stwierdzającym winę oraz zakazu tłumaczenia niemożliwych do wyjaśnienia wątpliwości na niekorzyść oskarżonego⁷.

Odpowiedzialność biura rachunkowego 
Właściciel biura rachunkowego w swoim dobrze pojętym interesie powinien zadbać o właściwe skonstruowania umowy o prowadzenie ksiąg podatkowych, jak również o właściwe dokumentowanie faktu przyjęcia od podatnika dokumentów do księgowania. Zakres odpowiedzialności biura rachunkowego uzależniony jest bowiem od treści umowy zlecającej prowadzenie księg oraz zaistniałego stanu faktycznego, gdyż biuro nie może odpowiadać np. za dokumenty, których nie dostarczono⁸
Jeżeli bowiem podatnik zlecający (lub osoba trzecia) prowadzenie ksiąg dostarcza biuru rachunkowemu prowadzącemu księgi nierzetelne rachunki lub faktury, czego pracownik biura nie jest w stanie stwierdzić, pracownik nie poniesie odpowiedzialności za przestępstwo nierzetelnego prowadzenia ksiąg.
Podobnie, jeżeli zlecający podatnik (osoba trzecia) nie przekaże do biura rachunkowego prowadzącego księgi rachunków i faktur do zaksięgowania, biuro rachunkowe nie ponosi odpowiedzialności za błędy w rozliczaniach podatkowych zlecającego.

Odpowiedzialność właściciela czy pracownika biura rachunkowego
Zakres odpowiedzialności właściciela i pracowników biura rachunkowego uzależniony jest od sposobu przejęcia odpowiedzialności za prowadzenie ksiąg w umowie między zlecającym a biurem rachunkowym. Jeżeli w umowie o prowadzenie ksiąg podatkowych zostanie wskazana konkretna osoba np. pracownik biura, to odpowiedzialność karną skarbową poniesie co do zasady ten pracownik. Oczywiście, jeżeli będzie on w stanie wykazać, że nie tylko on był odpowiedzialny za sprawdzanie i przesyłanie deklaracji oraz że inne osoby (właściciel, inni pracownicy biura) również ponoszą winę, jeżeli zaniedbały swoje obowiązki, m.in. w zakresie skontrolowania terminowości i prawidłowości składania deklaracji, to również te osoby mogą być współsprawcami czynu zabronionego.

Podsumowanie
W niniejszym artykule omówiono podstawowe zasady odpowiedzialności karnej skarbowej biur rachunkowych za nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych klientów. Należy też pamiętać, że oprócz odpowiedzialności wynikającej z przepisów kks, na prowadzących biura rachunkowe spoczywać może również odpowiedzialność wynikająca z ustawy o rachunkowości oraz kodeksu karnego. Warto więc zadbać o precyzyjne skonstruowanie zapisów umowy o prowadzenie ksiąg, a następnie o właściwe dokumentowanie faktu przyjęcia dokumentów księgowych od zlecającego.

1) tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 111,poz. 765 z późn. zm.
2) por. art. 1 § 1 i § 3 kks
3) art. 4 § 1 kks
4) por. np. art. 84 § 1 kks, art. 96 § 1 kks
5) art. 4 § 2 kks
6)art. 4 § 3 kks
7) zasada: In dubio pro reo
8) por. np. wyrok SN z 02 lipca 2001 r. sygn. akt IV KK 162/02 (opublikowany w: OSNKW 2002/11-12/106)