Zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną w art. 86 k.p. wypłata wynagrodzenia następuje do rąk pracownika. W obecnej dobie jednak z takimi sytuacjami spotykamy się dość rzadko. Wobec rozwoju obrotu bezgotówkowego normą stał się przelew pensji pracowniczej na rachunek bankowy. Aby jednak taka czynność pracodawcy była skuteczna prawnie, pracownik na taki sposób wypłaty wynagrodzenia musi wyrazić zgodę na piśmie. Oczywistym jest również, że wybór banku, do którego będą przekazywane pieniądze należy do pracownika. Pracodawca natomiast odpowiada za terminowość wpłat. Przelew powinien być dokonany odpowiednio wcześniej, tak by w dniu terminu wypłaty pracownik mógł podjąć w banku swoje wynagrodzenie. Należy podkreślić także, że obowiązek przyjęcia wynagrodzenia na rachunek bankowy może być nałożony układem zbiorowym pracy. Wówczas odpowiedni zapis w tym zakresie będzie tak samo ważny i skuteczny, jak zgoda wyrażona na piśmie (art. 86 § 3 k.p.).

Pełnomocnictwo do odbioru wynagrodzenia

Pracownik do odbioru wynagrodzenia może również, na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (w związku z art. 300 k.p.) upoważnić inną osobę. Pełnomocnictwo powinno być udzielone dla celów dowodowych na piśmie. Przepisy nie ograniczają w tej kwestii woli pracownika i kręgu osób uprawnionych – przyjąć wynagrodzenie może każdy podmiot wskazany przez niego, w tym przede wszystkim małżonek pracownika, czy inni członkowie rodziny. Wypłacenie wynagrodzenie pracownika osobie trzeciej nie zwalnia pracodawcy z obowiązku dochowania należytej staranności. W razie ewentualnych sporów na tym tle, to właśnie na podmiocie zatrudniającym będzie spoczywała powinność wykazania prawidłowości tak dokonanej wypłaty świadczenia za pracę. Jak podkreślają przedstawiciele doktryny prawa pracy, nawet wypłacenie wynagrodzenia do rąk osoby nieuprawnionej nie zwalnia pracodawcy z długu. Przyjmuje się bowiem, że wykonał on nałożone na niego zobowiązanie nienależycie. Pracownikowi będzie wówczas przysługiwało roszczenie, na gruncie przepisów Kodeksu cywilnego, o ponowną wypłatę swoich należności. Pracodawca będzie mógł się zwolnić z zobowiązania tylko wtedy, gdy wykaże, że pracownik skorzystał ze świadczenia.

Regulacje szczególne

Wyjątek od powyższej reguły stanowi orzeczenie sądu wydane w myśl art. 28 i 29 k.r.o. Na mocy wskazanych przepisów osobą trzecią uprawnioną do odbioru wynagrodzenia będzie małżonek pracownika, jeżeli zostaną spełnione przesłanki w nich określone. Zatem wypłata wynagrodzenia małżonkowi pracownika może być dokonana:
    na mocy nakazu sądowego – art. 28 k.r.o.
    w sytuacji wystąpienia tzw. „przemijającej przeszkody”, która uniemożliwia pracownikowi odbiór wynagrodzenia za pracę – art. 29 k.r.o.

W myśl art. 28 § 1 k.r.o. jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka. Treść przedmiotowego przepisu ze względu na swój szczególny charakter w odniesieniu do uregulowań zawartych w Kodeksie pracy oraz z uwagi na daleko posuniętą ingerencję w osobisty obszar pracownika, należy interpretować zawsze zawężająco. Przy czym wyjaśnienia wymaga, że w aspekcie art. 28 § 1 k.r.o. przesłanka „pozostawania we wspólnym pożyciu” jest spełniona już wówczas, gdy zachodzi wspólność gospodarcza małżonków. Zatem do skutecznego skorzystania z uprawnień płynących z tej regulacji nie jest wymagane, aby między małżonkami zachodziły pozostałe więzi, tj. fizyczna i duchowa. Jeżeli obie wymienione przesłanki: „pozostawanie we wspólnym pożyciu” oraz „brak przyczynienia się do zaspokojenia potrzeb rodziny” zachodzą łącznie, wówczas sąd może wydać nakaz, mocą którego wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi będą w całości lub części wypłacane do rąk drugiego małżonka. Sąd może również na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

Z kolei przepis art. 29 k.r.o. stanowi, że w razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu (gdy wspólnie zamieszkują i wspólnie prowadzą gospodarstwo domowe) i uniemożliwia mu samodzielne działanie (np. dłuższa choroba małżonka, czasowy wyjazd za granicę lub do innej miejscowości w kraju, tymczasowe aresztowanie), drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy. Powyższy przepis znajduje zastosowanie do wszelkich małżeństw, tzn. bez względu na ustrój majątkowy panujący między małżonkami.

Ustawodawca w cytowanym przepisie nie wymienił enumeratywnie, jakie sprawy należą do zakresu spraw zwykłego zarządu, jedynie przykładowo wskazał na „pobieranie przypadających należności”. Generalnie za sprawy zwykłego zarządu uważa się wszelkie czynności prawne i faktyczne związane z normalnym korzystaniem z całego majątku małżonków oraz z zachowaniem go w stanie niepogorszonym (np. płacenie podatków, składek ubezpieczeniowych, czynszu z tytułu najmu, etc.). W odniesieniu do „pobierania przypadających należności”, wyjaśnienia wymaga również, że ustawodawca miał na myśli zarówno należności mające charakter okresowy, jak również nieposiadające takiego charakteru, bez względu na ich wysokość. Mogą to być zatem należności pieniężne (np. wynagrodzenie za pracę lub inne usługi, emerytura, renta, zwrot pożyczki) oraz należności niepieniężne (kupione rzeczy, pożytki naturalne).

Zaznaczmy także, że opisane reguły odnoszą się nie tylko do samego wynagrodzenia, ale także do innych należności powtarzających się, mających charakter dochodów małżonka, a więc premii i pozostałych dodatków do wynagrodzenia za pracę, np. dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych, 13 pensji oraz innych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy, nie wyłączając odszkodowania za bezpodstawne zwolnienie z pracy bez wypowiedzenia lub ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, rent, emerytur. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNP 1988/4/42 nie nadają się natomiast do objęcia orzeczeniem wydanym na podstawie art. 28 § 1 k.r.o. wierzytelności ze sporadycznych prac zleconych, chociażby nawet stanowiły jedno ze źródeł utrzymania rodziny.