Podkreślić należy, iż w krajowym systemie prawa podatkowego nie znajduje się legalna definicja „premii pieniężnej”. W związku z powyższym, niezbędne staje się odniesienie do językowego znaczenia tego pojęcia, jak również do dotychczasowego orzecznictwa organów podatkowych oraz sądów administracyjnych. Uwzględniając znaczenie słownikowe oraz poglądy prezentowane w orzecznictwie, trzeba stwierdzić iż premią pieniężną jest „nagroda za coś, dodatkowe wynagrodzenie za wykonanie czegoś”.

Zaznaczyć trzeba, iż organy podatkowe uznawały dotychczas premie pieniężne przyznawane za osiągnięcie określonego poziomu obrotów za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Wskazywały bowiem, iż jedną z zasad konstrukcyjnych podatku od towarów i usług jest jego powszechność, która to reguła została określona na gruncie polskiej ustawy właśnie w art. 8 ust. 1 ustawy. Zgodnie z przywołanym art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Tak szerokie określenie definicji świadczenia usług było, zdaniem organów podatkowych, przesłanką do konieczności opodatkowania premii pieniężnych jako świadczenia usług.

Co istotne w niniejszej sprawie, organy podatkowe częstokroć twierdzą, iż w sytuacji gdy mamy do czynienia z transakcją polegającą na dokonaniu zakupów w określonym czasie i określonej wysokości, za którą przysługuje wynagrodzenie w postaci premii pieniężnej,  wówczas premia ta ma charakter motywacyjny do dalszej współpracy i nie odnosi się do konkretnej transakcji. Według opinii organów podatkowych, w tym przypadku mamy do czynienia z określonym świadczeniem nabywcy, tj. świadczeniem usług przez nabywcę towarów otrzymującego taką premię1. Natomiast wypłata przez podatnika premii pieniężnych nie powoduje po jego stronie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług. W konsekwencji, zdaniem organów podatkowych, wypłacona przez podmiot gospodarczy premia pieniężna stanowić będzie formę wynagrodzenia za wykonywane przez kontrahenta czynności polegające na nabywaniu towarów. Wielokrotnie podkreślano, iż od świadczącego usługę (otrzymującego premię) dostawca towarów powinien zatem otrzymać dokumentującą ten fakt fakturę VAT2.

Zdaniem autora z powyższą argumentacją organów podatkowych nie sposób się zgodzić. Przedstawione rozumowanie wynika z niewłaściwego pojmowania definicji świadczenia usług. Trzeba bowiem mieć na uwadze, iż art. 8 ust. 1 ustawy o VAT zawiera sformułowanie, że przez świadczenie usług należy rozumieć „każde świadczenie (…)”. Jak już wspomniano tak szerokie sformułowanie zakresu świadczenia usług wynika z założeń, które wiązały się ze wspólnym systemem podatku od wartości dodanej. Zatem opodatkowaniu powinny podlegać wszystkie transakcje, które są wykonywane w ramach działalności gospodarczej, z wyjątkiem tych przypadków, które są wprost zwolnione (wyłączone) z opodatkowania na podstawie przepisów wspólnotowych.
Jednakże pojęcie „transakcja” powinno oznaczać każdą czynność lub zachowanie, w którym biorą udział przynajmniej dwie strony i które wpływa na sytuację faktyczną lub prawną stron lub w jakikolwiek inny sposób oddziałuje na strony biorące udział w tej czynności lub zachowaniu.

Dla opodatkowania VAT istotne jest jedynie, aby podmiotem dokonującym takiej transakcji był podmiot prowadzący działalność gospodarczą i aby czynił to w ramach tej działalności gospodarczej. Zaistnienie świadczenia wymaga zaangażowania przynajmniej dwóch stron połączonych określona relacją – sprzedawcy i nabywcy, darczyńcy i obdarowanego, dłużnika i wierzyciela. Nie można mówić o świadczeniu, jeśli jest tylko jedna strona (wykonawca), a nie ma drugiej strony świadczenia (odbiorca, konsument świadczenia). W takiej sytuacji nigdy nie wystąpi czynność podlegająca opodatkowaniu VAT.

Powyższe rozumowanie znajduje również odzwierciedlenie w uzasadnieniu licznych orzeczeń sądów administracyjnych3,  stosownie do których nie wszystkie transakcje, w których występują świadczący, świadczenie polegające na działaniu lub zaniechaniu, czy też wynagrodzenie bezpośrednio związane z tym konkretnym świadczeniem, będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wymagane jest jeszcze istnienie zidentyfikowanego odbiorcy świadczenia (konsumenta), rozumianego jako podmiot, który uzyskuje określoną korzyść z tytułu wykonania danego świadczenia. Natomiast brak podmiotu, który konsumowałby usługę, oznacza, że wykonanie takiej usługi za wynagrodzeniem przez podatnika nie może podlegać opodatkowaniu.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, iż premie pieniężne nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT, a tym samym powinny być dokumentowane za pomocą not księgowych. Należy jednak zaznaczyć, iż brak opodatkowania premii pieniężnej może wiązać się ze znacznym ryzykiem podatkowym, bowiem w dalszym ciągu, pomimo wielu orzeczeń sądów administracyjnych, organy podatkowe uznają premie pieniężne za podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT.

1    Tak np. interpretacja podatkowa Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 29 lutego 2008 r. , sygn IPPP1/443-136/08-2/AP
2    Interpretacja podatkowa Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 lutego 2009 r., sygn. IPPP3-443-178/08-4/MPe