Na wstępie należy wskazać, że wierzytelność umorzona stanowi przychód po stronie dłużnika, zgodnie z art. 20 UoPIT, jako przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar finansowy.
Istota przedawnienia polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia, ten, przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia. Powyższe powoduje, że roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane.
Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, że mimo przedawnienia zobowiązanie nadal istnieje a dłużnik ma obowiązek wykonać ciążące na nim zobowiązanie, natomiast wierzyciel nie może już dochodzić przymusowego jego wykonania. Z uwagi, więc na fakt, że dłużnik mimo przedawnienia zobowiązania, może to zobowiązanie wypełnić, jego korzyść majątkowa nie ma jeszcze charakteru trwałego w momencie przedawnienia. W sytuacji, gdy wierzyciel nie umorzył należności, samo przedawnienie zobowiązania nie wywołuje zmiany charakteru zobowiązania na zobowiązanie bezzwrotne i nie powoduje powstania przychodu z nieodpłatnego świadczenia w świetle art. 11 ust. 1 UoPIT.
Mając na uwadze powyższe, należy wskazać, iż umorzenie przedawnionej wierzytelności powoduje przychód po stronie dłużnika i jednocześnie zgodnie z art. 42a UoPIT rodzi obowiązek po stronie wierzyciela w postaci sporządzenia i przekazania dłużnikowi oraz US właściwemu wg. miejsca zamieszkania dłużnika informacji PIT-8C.
Powyższe potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 8 października 2010 r. (sygn. ITPB2/415-653/10/MM), Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 15 sierpnia 2013 r. (sygn. IPTPB1/415-173/12-9/13-S/KSU), Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 14 marca 2012 r. (sygn. IBPBII/1/415-1030/11/BJ) oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 13 listopada 2009 r. (sygn. ILPB1/415-899/09-2/TW).
W związku z powyższym, jeżeli wierzytelność nie jest przedawniona, zalecane jest sporządzenie protokołu oraz zaliczenie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów, jako nieściągalnej – taki tryb nie spowoduje obowiązku wystawienia PIT-8C.
Jeżeli natomiast wierzytelność jest już przedawniona to wówczas nie będzie ona mogła stanowić kosztów uzyskania przychodów, a co za tym idzie, jej umorzenie nie spowoduje korzyści podatkowych, a jedynie przychód po stronie podmiotu, któremu umarzana jest wierzytelność i obowiązek wystawienia PIT-8C.
Konsekwentnie, w przypadku wierzytelności przedawnionych dokonywanie ich umarzania nie jest zasadne.