Przedmiot leasingu jako zabezpieczenie wierzytelności

Zabezpieczenie na przedmiotach leasingu może zostać dokonane w formie zastawu rejestrowego na rzeczach, jako poszczególnych przedmiotach będących przedmiotem leasingu lub też na zbiorze tych rzeczy – zbiorze przedmiotów leasingu.

Dopuszczalność zastawu na zbiorze rzeczy jest ograniczona ustawowo takim warunkiem, iż rzeczy wchodzące do zbioru, mającego stać się przedmiotem zastawu powinny stanowić całość gospodarczą, a strony w umowie zastawniczej ściśle muszą oznaczyć wartość przedmiotu zastawu lub określić sposób ustalenia jego wartości na potrzeby zaspokojenia zastawnika. Zwykle przedmioty leasingu stanowią całość gospodarczą związaną ze świadczeniem przez leasingodawcę usług leasingowych, przez co przy odpowiednim określeniu przez strony w umowie zastawniczej wartości przedmiotu zastawu lub sposobu jej oszacowania w przyszłości, mogą stanowić zbiór rzeczy podlegających jednemu zastawowi rejestrowemu.

Do ustanowienia zastawu rejestrowego wymaga się zawarcia umowy o ustanowienie tego zastawu w formie pisemnej pomiędzy osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (leasingodawcą, jako właścicielem przedmiotu), a wierzycielem leasingodawcy oraz wpis do rejestru zastawów. Zastaw obciąża jego przedmiot dopiero od momentu wpisu do rejestru zastawów. Należy wskazać, iż prawo dopuszcza, aby rzeczy obciążone zastawem rejestrowym, mogły być pozostawione w posiadaniu osoby trzeciej wskazanej w umowie o ustanowienie zastawu rejestrowego – tj. leasingobiorcy. Należy jednak wskazać, iż wymaganym jest aby leasingobiorca na taki stan rzeczy wyraził zgodę, najlepiej w formie złożonego w tym zakresie pisemnego oświadczenia.

W przypadku skutecznego ustanowienia zastawu wierzyciel leasingodawcy będzie mógł dochodzić zaspokojenia swoich wierzytelności z przedmiotu zastawu, na warunkach określonych w umowie zastawniczej.  Należy jednak zastrzec, iż kwestie związane z dopuszczalnością obciążenia zastawem rejestrowym przedmiotu leasingu oraz kwestia zwolnienia przedmiotu leasingu spod zastawu w przypadku przeniesienia własności przedmiotu leasingu na leasingobiorcę powinny być unormowane w umowach zawieranych przez leasingodawcę z leasingobiorcami.

Zgodnie z unormowaniami ustawy z dnia 6 grudnia 1996 roku o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (Dz.U.09.67.569), zbycie przedmiotu zastawu rejestrowego powoduje wygaśnięcie tego zastawu z mocy prawa w przypadku gdy  nabywca nie wiedział i przy zachowaniu należytej staranności nie mógł wiedzieć o istnieniu zastawu rejestrowego w chwili wydania mu rzeczy lub przejścia na niego prawa obciążonego zastawem rejestrowym, (co w przypadku leasingu nie ma znaczenia, z racji iż fakt ustanowienia zastawu jest odnotowywany w dokumentacji przekazywanej leasingobiorcom, dotyczącej przedmiotu leasingu), albo jeżeli rzecz obciążoną zastawem rejestrowym zalicza się do rzeczy zbywanych zwykle w zakresie działalności gospodarczej zastawcy i rzecz ta została wydana nabywcy. W przypadku leasingu bez wątpienia zajdzie sytuacja, w której w chwili dokonania przeniesienia na nabywcę (leasingobiorcę) przedmiotu zastawu, zastaw ten wygaśnie z mocy prawa, z uwagi na fakt, iż rzecz obciążoną zastawem rejestrowym zalicza się do rzeczy zbywanych zwykle w zakresie działalności gospodarczej zastawcy oraz wobec faktu, iż rzecz ta została wydana nabywcy.

Należy również wspomnieć o instytucji przewłaszczenia na zabezpieczanie przedmiotu leasingu na rzecz wierzyciela leasingodawcy, na zabezpieczenie  jego wierzytelności względem leasingodawcy. Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie stanowi tzw. powiernicze przeniesienie własności, mające na celu zabezpieczenie wierzytelności przez przeniesienie na wierzyciela własności rzeczy stanowiącej przedmiot leasingu, z jednoczesnym ustanowieniem zobowiązania wierzyciela do korzystania przez leasingodawcę z prawa własności w granicach ustalonych przez strony. W takim przypadku jednak zastosowanie będzie miał przepis art. 709(14) kodeksu cywilnego, stanowiący, iż w razie zbycia rzeczy przez leasingodawcę nabywca wstępuje w stosunek leasingu w miejsce leasingodawcy, o czym powinien zostać niezwłocznie powiadomiony leasingobiorca.

Istnieje również możliwość zawarcia w celu dodatkowego zabezpieczenia interesów wierzyciela leasingodawcy, umowy warunkowego przewłaszczenia przedmiotu leasingu na rzecz wierzyciela. W przypadku dokonana warunkowego przewłaszczenia przedmiotu leasingu na zabezpieczenie określonej wierzytelności, skutek w postaci przejścia własności przedmiotu leasingu nie następuje w chwili zawarcia umowy przewłaszczenia. Skutek ten może ewentualnie wystąpić po spełnieniu warunków zawieszających określonych w umowie przewłaszczenia. Takim warunkiem może być np. postawienie zabezpieczonej wierzytelności w stan wymagalności lub zwłoka w jej realizacji.

W związku z tym, iż w chwili zawarcia umowy przewłaszczenia strony nie mają zwykle zamiaru dokonywać faktycznego i prawnego przeniesienia prawa własności przedmiotu leasingu na wierzyciela leasingodawcy, to wierzyciel ten nie wstąpi automatycznie do umowy leasingu jako nowy finansujący, chyba że zajdą okoliczności (warunki zawieszające) wskazane w treści umowy przewłaszczenia. Przeniesienie własności przedmiotu leasingu na wierzyciela w drodze zawarcia umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie ma charakter czysto potencjalny (celem stron umowy nie jest przeniesienie własności, a jedynie zabezpieczenie oznaczonej wierzytelności).

Dodaj komentarz