Najbardziej ogólny charakter z możliwych do wykorzystania w tym zakresie wskaźników, ma wskaźnik zadłużenia odzwierciedlający relacje: kapitały obce do kapitałów własnych. Wskaźnik, nazywany często wskaźnikiem napięcia określa wielkość długu, a jednocześnie zdolność lub niezdolność przedsiębiorstwa do dalszego zaciągania kredytów, niezbędnych do przeprowadzenia pożądanych zmian gospodarczych.  Ocena wielkości i zmian omawianego wskaźnika wymaga analizy, powiązanej z oceną oddziaływania tzw. „dźwigni finansowej” – przy uwzględnieniu sytuacji przedsiębiorstwa (zagrożenia, perspektywy). W praktyce nie ma jednej recepty na ustalenie jednego poziomu zadłużenia, choć często uznawana jest zasada, według której pożądana relacja kapitału własnego do kapitału obcego powinna wynosić 1:1,1:2, co wynika z funkcji gwarancyjnej kapitału własnego dla wierzycieli i ma za zadanie wyeliminowanie ryzyka utraty kapitału. Wcześniej formułowana reguła, w myśl której relacja kapitału własnego do kapitału obcego powinna kształtować się jak 1:1 jest obecnie nie do przyjęcia w krajach o gospodarce rynkowej. Już od dłuższego czasu za przedsiębiorstwa o zdrowych podstawach finansowych uważa się te podmioty gospodarcze, w których udział kapitału własnego w kapitale całkowitym wynosi około 33% (relacja 1:2). Spotyka się także dobrze prosperujące przedsiębiorstwa o jeszcze niższym udziale kapitału własnego w łącznej wielkości kapitału całkowitego.

Wysoki stan kapitałów własnych w porównaniu do kapitałów obcych świadczy niewątpliwie o silnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa, ale niekoniecznie pozytywnie o jego rentowności. Im wyższe są kapitały obce w stosunku do kapitałów własnych, tym – w określonych warunkach – może być wyższa rentowność (działanie dźwigni finansowej), choć także zwiększa się ryzyko oraz zmniejsza się pewność stabilnej działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. W zasadzie trudno jest określić optymalną strukturę finansową kapitałów, zwłaszcza że przedstawione pojęcie zmieniało się w czasie.

Oceniając więc strukturę źródeł finansowania trzeba pamiętać, że:

1) przedsiębiorstwo o odpowiednim poziomie rentowności jest w stanie udźwignąć ciężar nawet dużego zadłużenia,

2) przedsiębiorstwo nierentowne musi w końcu upaść, bez względu na strukturę źródeł jego finansowania.

W niektórych przedsiębiorstwach działających w państwach Unii, jak i Japonii, taki udział kapitału własnego w finansowaniu działalności jest obecnie uważany za zbyt wysoki. W Polsce koszt kapitału obcego (oprocentowanie kredytów bankowych) jest wyjątkowo wysoki, co z konieczności powoduje, że wskaźnik zadłużenia przyjmuje znacznie niższą wielkość. Obecnie duży udział zasilania zewnętrznego o charakterze krótkoterminowym mógłby zachwiać egzystencję przedsiębiorstwa. Rentowność kapitału całkowitego jest bowiem z reguły niższa od stopy procentowej stosowanej przez banki przy udzielaniu kredytów.

Opracowano na podstawie:
Waldemar Gos, Sprawozdanie finansowe w kontroli i zarządzaniu firmą, Wolters Kluwer business, Warszawa 2007 r.