Umiejętność interpretacji tego dokumentu – to podstawa podejmowania samodzielnych wniosków nieopartych wyłącznie na rekomendacjach analityków. Fakt ten ma istotny wpływ na wymagania stawiane przed rachunkowością i świadczy o jej roli i randze we współczesnej gospodarce.
Musi ona odpowiadać jakościowym standardom: wiarygodności i porównywalności.
Najważniejsza cecha sprawozdań finansowych jest ich użyteczność. Wiarygodność i użyteczność informacji zawartych w sprawozdaniu finansowym jest warunkiem realizacji celu rachunkowości. O użyteczności informacji decydują również inne cechy jakościowe takie jak: wierność obrazu transakcji, przewaga treści nad forma, neutralność, kompletność, zrozumiałość.
Użyteczna informacja powinna pomagać oceniać przeszłe, teraźniejsze i przyszłe zdarzenia lub potwierdzać bądź korygować ich poprzednie oceny. Przydatność informacji potęgują jej atrybuty takie jak: wartość prognostyczna i potwierdzającą oraz istotność.
Stad inne – niż w ujęciu historycznym – spojrzenie na bilans czy rachunek zysków i strat.
Bilans ma przedstawiać zdolność przedsiębiorstwa do generowania przyszłych strumieni pieniężnych a wiec aktywa prezentują składniki majątkowe, które maja zapewnić przedsiębiorstwu korzyści ekonomiczne w postaci wpływu gotówki a zobowiązania spowodują wypływ gotówki w przyszłości. Rachunek zysków i strat ma przedstawiać rentowność przedsiębiorstwa za dany okres.
Podstawę sporządzenia sprawozdania finansowego stanowi polityka rachunkowości kreowana przez kierownika jednostki.
Polityka rachunkowości określa pomiar składników majątkowych oraz ich prezentacje; determinuje kształt i jakość sprawozdania finansowego uwzględniające cel sprawozdania finansowego, zasady rachunkowości, cechy jakościowe sprawozdania oraz definicje podstawowych kategorii finansowych.
Zmiany w polityce rachunkowości można dokonać wówczas gdy wymóg taki nakłada organ ustanawiający standardy rachunkowości (regulacje unijne – dyrektywy, regulacje krajowe – ustawa o rachunkowości i wydane na jej podstawie rozporządzenia) lub kierownik jednostki w celu zapewnienia lepszego odzwierciedlenia danej transakcji w sprawozdaniu finansowym, albo inaczej realizacji art. 4 ust. 1 ustawy.
Należy podkreślić, ze dyrektywy unijne sa implementowane do ustawodawstwa krajowego. A zatem osoby odpowiedzialne za sprawozdanie finansowe powinny posiadać odpowiedni zasób wiedzy w tym obszarze tj. dyrektywy unijne, MSR/MSSF, ustawa o rachunkowości.
Reakcja Unii Europejskiej na skandale księgowe bylo przyjecie w 2003 r. Planu Działań w sprawie Modernizacji Prawa Spółek i Umacniania Nadzoru Właścicielskiego na szczeblu UE, który był następnie podstawa Dyrektywy 2006/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14.06.2006 r. (Dz.Urz.UE L224 z 16.08.2006 r4.) zmieniającej tzw. „dyrektywy księgowe”
Główne zmiany dyrektyw dotyczą:
* ustanowienia odpowiedzialności zbiorowej członków zarządu spółki oraz rady nadzorczej spółki za sprawozdanie finansowe,
* większej transparentności i przejrzystości transakcji z udziałem jednostek powiązanych,
* większej transparentności i przejrzystości transakcji pozabilansowych (dotyczy jednostek nie objętych konsolidacja oraz ich wpływu na sytuacje finansowa spółki),
* wprowadzenia obowiązku zamieszczenia oświadczenia o zasadach ładu korporacyjnego w sprawozdaniach spółek publicznych oraz spółek zainteresowania publicznego,
* ujawnienia wynagrodzenia firmy audytorskiej.
Transpozycja dyrektywy do polskiego prawa bilansowego nastąpiła 18.03.2008 r. (zmiana ustawy o rachunkowości – Dz.U. nr 63 poz. 393) i ma zastosowanie do sprawozdania finansowego sporządzonego za rok obrotowy 2008.
Inne zmiany zawarte w ustawie z 18.03.2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, aczkolwiek wchodzą w życie z dniem 1.01.2009 r. powinny być przeanalizowane pod katem celu sprawozdania finansowego i jego cech jakościowych (będzie to również przedmiotem konferencji).
Unia europejska zareagowała również na aktualny kryzys finansowy i przyjęła opracowane zmiany w MSR dotyczących instrumentów finansowych (MSR 39 oraz MSSF 7). Zmiany te miały na celu: dostosowanie do standardów amerykańskich, które pozwalają na reklasyfikację niektórych instrumentów finansowych oraz odejście od wyceny instrumentów finansowych wg wartości godziwej opartej na cenie wyznaczonej przez rynek pogrążony w kryzysie. Dzięki przyjęciu tych zmian sprawozdania finansowe firm z USA i UE w sytuacji kryzysu finansowego będą mogły być porównywalne w tym zakresie.
Zmiany te – jak wiadomo – dotyczą spółek giełdowych, które maja obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych zgodnie z MSR/MSSF. Pozostałe jednostki, które sporządzają sprawozdania finansowe wg ustawy o rachunkowości mogą skorzystać ze zmian wprowadzonych do MSR a dotyczących przekwalifikowania i wyceny niektórych instrumentów finansowych. Podkreśla się, ze rozporządzenie Min. Fin. z 12.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz. U. nr 149 poz. 1674 z pózn. zm.) nie przewiduje przekwalifikowania instrumentów finansowych notowanych na aktywnym rynku. Mając powyższe na uwadze jednostki te – w związku z art. 4 ust. 1 ustawy – powinny dokonać odpowiednio zmian w polityce rachunkowości dla sprawozdania finansowego roku 2008 (tematyka ta będzie również przedmiotem konferencji).
Prezentacja, jak i możliwość wyjaśnienia bardzo licznych wątpliwości powstałych na przestrzeni roku obrotowego a także rozwiązania praktyczne nowych problemów, o których wyżej, zaprezentują państwu wybitni eksperci podczas organizowanej, przez Akademie Biznesu MDDP, w dniach 26-28.11.2008 roku konferencji: „Sporządzenie sprawozdania finansowego za 2008 r.”
Jestem przekonany, ze konferencja pozwoli uczestnikom zadbać o lepsza jakość (użyteczność) informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych.
Artykuł powstał we współpracy z biegłymi rewidentami, wykładowcami Akademii Biznesu MDDP
