Kiedy upadłość kontrahenta wyklucza korektę VAT z tytułu ulgi na złe długi?

Warunki korekty VAT

Na podstawie art. 89a ustawy o VAT, jeżeli kontrahent (nabywca towarów lub usług) zalega z zapłatą należności powyżej 180 dni od upływu terminu płatności, sprzedawca może pomniejszyć należny podatek VAT uprzednio wykazany na fakturze sprzedaży wystawionej dla tego kontrahenta. Warunkiem jest oczywiście, aby dostawa towarów lub usług na rzecz kontrahenta podlegała opodatkowaniu VAT na terytorium Polski. Korekta VAT jest możliwa wyłącznie w odniesieniu do dostaw dokonanych między dwoma zarejestrowanymi podatnikami VAT (tj. nie można z niej skorzystać w odniesieniu do sprzedaży dokonanej na rzecz ostatecznych konsumentów niebędących zarejestrowanymi podatnikami VAT).

Pozostałe warunki, które muszą być spełnione, aby sprzedawca mógł skorygować należny podatek VAT od danej sprzedaży są następujące:

  • dostawa towarów lub świadczenie usług były dokonane na rzecz zarejestrowanego czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w likwidacji,
  • wierzytelności, w stosunku do których podatnik zamierza skorygować VAT należny, były uprzednio wykazane w deklaracji VAT jako obrót opodatkowany VAT oraz jako VAT należny,
  • na dzień dokonania korekty zarówno wierzyciel, jak i dłużnik są zarejestrowanymi czynnymi podatnikami VAT,
  • wierzytelności, w odniesieniu do których dokonywana jest korekta, nie zostały zbyte,
  • od daty wystawienia faktury, w stosunku do której dokonywana jest korekta, nie upłynęły 2 lata licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona (przykładowo, do końca 2010 r. można skorzystać z ulgi na złe długi w stosunku do faktur wystawionych w 2008 r.),
  • wierzyciel zawiadomił dłużnika o zamiarze skorygowania VAT należnego, a dłużnik w ciągu 14 dni od otrzymania zawiadomienia nie uregulował zaległej należności w jakiejkolwiek formie.

Czy upadłość zawsze wyklucza korektę VAT?

W tym miejscu, warto zwrócić szczególną uwagę na pierwszy z wymienionych warunków, a mianowicie niepozostawanie przez dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Nie jest bowiem do końca jasne, jak należy rozumieć ten warunek – czy dłużnik nie powinien być w trakcie postępowania upadłościowego w momencie dokonywania przez wierzyciela korekty VAT z tytułu ulgi na złe długi, czy też warunek niepozostawania w upadłości dotyczy momentu dostawy towarów i usług na rzecz kontrahenta (z tytułu których później wierzyciel korzysta z ulgi na złe długi w VAT). Jest to o tyle istotne, że często z zapłatą faktur zalegają kontrahenci będący w złej sytuacji finansowej, w stosunku do których dłużnicy zmierzający do wyegzekwowania zaległych należności występują z wnioskiem o ogłoszenie upadłości. Rozpoczęcie postępowania upadłościowego mogłoby zatem wykluczyć możliwość skorygowania przez wierzyciela podatku VAT z tytułu ulgi na złe długi.

Powyższe wątpliwości wyjaśnił Minister Finansów w wydanych interpretacjach (np. interpretacja wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 11 marca 2010 r., znak ILPP1/443-116/10-2/AT oraz z 3 sierpnia 2009 r., znak ILPP2/443-682/09-2/AD). Interpretacje te jednoznacznie wskazują, że warunek niepozostawania przez dłużnika w trakcie postępowania upadłościowego powinien być spełniony w chwili dostawy towarów/usług na rzecz dłużnika, a nie w chwili dokonywania korekty VAT z tytułu ulgi na złe długi. Innymi słowy, jeżeli w chwili sprzedaży (dostawy) na rzecz kontrahenta nie był on w trakcie postępowania upadłościowego, lecz postępowanie upadłościowe ogłoszono później, wierzyciel może skorygować należny podatek VAT w odniesieniu do faktur dokumentujących ówczesne dostawy i to pomimo tego, że w chwili dokonywania korekty dłużnik jest już w upadłości.

Kiedy korekta VAT?

Korektę VAT należnego dokonuje się na bieżąco. Podatnik (wierzyciel) odpowiednio pomniejsza swój VAT należny o kwotę wynikającą z niezapłaconych faktur w deklaracji VAT składanej za okres rozliczeniowy, w którym upływa 14 dni od otrzymania przez dłużnika zawiadomienia od wierzyciela, że zamierza skorzystać z ulgi na złe długi. Nie może to jednak nastąpić wcześniej niż w deklaracji VAT składanej za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika przedmiotowego zawiadomienia. Zatem dodatkowym warunkiem skorzystania z ulgi na złe długi jest uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika.

Skorzystanie z ulgi na złe długi pociąga za sobą również określone obowiązki informacyjne po stronie wierzyciela. A mianowicie, powinien wraz z deklaracją VAT, w której dokonuje korekty VAT, zawiadomić o tym swój urząd skarbowy, podając równocześnie kwotę zmniejszenia podatku VAT. Co więcej, powinien także zawiadomić o tym dłużnika zalegającego z zapłatą należności (w ciągu 7 dni od złożenia deklaracji VAT, w której pomniejszono VAT należny), a kopię zawiadomienia przesłać do swojego urzędu skarbowego.

Jeżeli po skorzystaniu z ulgi na złe długi dłużnik jednak ureguluje należność (w całości lub w części), podatnik zobowiązany jest odpowiednio zwiększyć VAT należny wykazany w deklaracji VAT za okres, w którym należność została (w całości lub w części) uregulowana. Przy częściowym uregulowaniu należności, podatek zwiększa się tylko w odniesieniu do uregulowanej części.

Co u dłużnika?

Na wstępie wspomniano, że mechanizm korekty VAT z tytułu ulgi na złe długi jest w praktyce również skutecznym narzędziem stosowanym niekiedy przez podatników do dyscyplinowania swoich kontrahentów do zapłaty zaległych faktur. Wynika to z tego, że dłużnik, który odebrał zawiadomienie od kontrahenta o jego zamiarze skorzystania z ulgi na złe długi i nie uregulował zaległej wierzytelności w ciągu 14 dni od otrzymania zawiadomienia, jest zobowiązany odpowiednio pomniejszyć swój VAT naliczony, który wcześniej odliczył.

Inaczej jednak niż wierzyciel, dłużnik taką korektę powinien dokonać wstecznie, tj. poprzez korektę deklaracji VAT, w której pierwotnie odliczył VAT naliczony z niezapłaconej faktury. Oznacza to, że poza zapłatą do urzędu skarbowego wcześniej odliczonego podatku VAT, dłużnik musi również zapłacić odsetki od zaległości podatkowej powstałej w wyniku korekty deklaracji VAT. Z tego właśnie względu, aby uniknąć odsetek karnych, dłużnicy często po otrzymaniu zawiadomienia od wierzyciela o zamiarze skorzystania z ulgi na złe długi, decydują się jednak uregulować zaległe faktury.

Dodaj komentarz