Naczelnik Urzędu Skarbowego wydał niekorzystną decyzję, zgodnie z którą do sprzedawanych przez podatnika towarów używanych nie miała zastosowania szczególna procedura polegająca na opodatkowaniu podatkiem VAT marży uzyskanej ze sprzedaży. Decyzję Naczelnika podtrzymał Dyrektor Izby Skarbowej. Organy skarbowe powołały się na art. 174 ustawy o podatku od towarów i usług [ustawa o VAT], z którego jasno wynika że szczególnej procedury opodatkowania marży nie stosuje się do towarów nabytych przed 1 maja 2004 r. Po upływie terminu na zaskarżenie decyzja stała się ostateczna.
Nie zgadzając się ze stanowiskiem organów podatkowych podatnik wystąpił z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji. Zdaniem podatnika powołany przez organy art. 174 ustawy o VAT jest sprzeczny z prawem wspólnotowym w związku z czym jego zastosowanie stanowi rażące naruszenie prawa w rozumieniu Ordynacji podatkowej.
Po uzyskaniu negatywnej odpowiedzi na wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji oraz nie uwzględnieniu przez Dyrektora Izby Skarbowej odwołania w tym zakresie, podatnik skierował skargę do WSA w Gliwicach.
WSA przychylił się do stanowiska organów podatkowych. Zdaniem sądu pod pojęciem rażącego naruszenia prawa, stanowiącym jedną z przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji, należy rozumieć oczywistą sprzeczność pomiędzy treścią przepisu prawa a rozstrzygnięciem objętym decyzją. W szczególności WSA stwierdził, iż ograny zastosowały jasny i nie budzący wątpliwości przepis ustawy o VAT do czego były obowiązane na mocy Konstytucji RP oraz Ordynacji podatkowej. Sąd, co ciekawe, zgodził się ze stanowiskiem podatnika, że przepis ten jest niezgodny z prawem wspólnotowym. Niezgodność ta może być jednak wyłącznie podstawą do uchylenia decyzji w normalnym trybie sądowej kontroli decyzji administracyjnych, nie stanowi jednak podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji już ostatecznej, gdyż nie doszło do rażącego naruszenia prawa.
Rozstrzygnięcie NSA:
Rozpatrując skargę kasacyjną NSA nie podzielił argumentacji organów podatkowych oraz WSA w Gliwicach.
Jak zaznaczył NSA, z dniem 1 maja 2004 r. prawo wspólnotowe stało się źródłem prawa obowiązującego w Polsce. Zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego, w sytuacji gdy prawo krajowe jest niezgodne z normami wynikającymi z dyrektyw nie może być ono stosowane. Ponadto, z zasady skutku bezpośredniego wynika, że dostatecznie jasny, jednoznaczny i bezwarunkowy przepis dyrektywy może być stosowany zamiast niezgodnych z nim przepisów krajowych.
Biorąc powyższe zasady pod uwagę, NSA doszedł do wniosku, iż rażące naruszenie prawa, stanowiące jedną z przesłanek stwierdzenia nieważności decyzji, zachodzi nie tylko w sytuacji gdy istnieje oczywisty dysonans pomiędzy treścią przepisu a rozstrzygnięciem objętym tą decyzją, ale również wówczas, gdy organ podatkowy wydał decyzję ostateczną w oparciu o przepis prawa krajowego, który pozostaje w oczywistej sprzeczności z prawem wspólnotowym.
W swojej argumentacji NSA powołał również orzeczenie ETS w sprawach połączonych C-392/04, C-422/04 Germany GmbH, Arcor AG & Co. KG, zgodnie z którym z zasady równoważności wynika, że jeżeli organ administracji ma obowiązek uchylić ostateczną decyzję, która jest oczywiście niezgodna z prawem krajowym, taki sam obowiązek powinien dotyczyć decyzji, która jest oczywiście niezgodna z prawem wspólnotowym.
NSA przypomniał także, iż organy administracji publicznej obowiązane są ocenić zgodność przepisów krajowych, nawet rangi ustawowej, z prawem wspólnotowym i w procesie stosowania prawa dokonywać wykładni prowspólnotowej. Sąd podkreślił przy tym, że organy podatkowe nie powinny czekać na orzeczenie ETS o niezgodności danej normy krajowej z prawem wspólnotowym.
Komentarz:
Rozstrzygnięcie NSA jest bardzo korzystne dla podatników.
Wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji, uregulowany w rozdziale 18 działu IV Ordynacji podatkowej, jest nadzwyczajnym trybem pozwalającym podatnikom kwestionować decyzje organów podatkowych, które stały się już ostateczne, tj. decyzje wobec których nie przysługują środki odwoławcze.
Decyzja będzie uznana za nieważną między innymi w sytuacji gdy została wydana z rażącym naruszeniem prawa. W przedmiotowym orzeczeniu NSA zakwestionował dominującą dotychczas, wąską wykładnię pojęcia „rażące naruszenie prawa” jako oczywistego dysonans pomiędzy treścią przepisu prawa krajowego a rozstrzygnięciem objętym decyzją. Jak stwierdził sąd, rażące naruszenie prawa zachodzi również wtedy, gdy organ podatkowy wydał decyzję ostateczną w oparciu o jasny przepis prawa krajowego, który pozostaje w oczywistej sprzeczności z prawem wspólnotowym.
Z praktycznego punktu widzenia orzeczenie NSA znacznie rozszerza możliwości występowania przez podatników z wnioskami o stwierdzenie nieważności decyzji. Z wnioskiem takim będzie można wystąpić w odniesieniu do każdej decyzji, w której organ podatkowy błędnie zastosował przepis krajowy, pozostający w oczywistej sprzeczności z normami wspólnotowymi. Należy przypomnieć, iż z wnioskiem o stwierdzenie nieważności decyzji można wystąpić w ciągu 5 lat od momentu jej otrzymania, podczas gdy terminy na wniesienie odwołania bądź skargi wynoszą odpowiednio tylko 14 i 30 dni.
Warto także zwrócić uwagę, iż NSA po raz kolejny dobitnie podkreślił, iż w procesie stosowania prawa organy podatkowe mają obowiązek dokonywać na bieżąco weryfikacji czy dany przepisy prawa krajowego jest zgodny z prawem wspólnotowym oraz, w razie konieczności, stosować bezpośrednio korzystniejszy dla podatników przepis dyrektywy wspólnotowej.
