W myśl Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej oraz IV dyrektywy UE z dnia 25 lipca 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek (78/660/EWG) (Dz. U. UE. L Nr 222, str. 11) rezerwy na zobowiązania są oszacowanymi zobowiązaniami. Szacunek ten oznacza, iż o wartości realnej rezerwy decydować powinna, oparta na właściwych danych, formuła, która uwzględnia wszystkie przesłanki. Pojęcie rezerw na zobowiązania i biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów pojawia się w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej1 oraz regulacjach krajowych. W myśl zapisów MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe” oraz regulacji krajowych rezerwy są zobowiązaniami, których kwota lub termin zapłaty są niepewne2. Z kolei zapisy IV Dyrektywy UE stanowią, że jako rezerwy wykazuje się ściśle określone co do rodzaju zobowiązania, których poniesienie jest według stanu na dzień bilansowy prawdopodobne lub pewne, jednak ich dokładana kwota lub data powstania nie jest znana. W MSSF zobowiązania są interpretowane jako obecny obowiązek jednostki gospodarczej, powstały w wyniku zdarzeń z przeszłości, którego wypełnienie, według przewidywań, spowoduje wypływ z jednostki gospodarczej środków zawierających korzyści ekonomiczne3. Przesłanką do utworzenia rezerwy jest istnienie obecnego obowiązku wynikającego z obligujących jednostkę zdarzeń przeszłych. Rezerwy stanowią więc zobowiązania o szczególnym charakterze. Tym, co odróżnia rezerwy od zobowiązań warunkowych, handlowych oraz biernych rozliczeń międzyokresowych jest niepewność terminu lub kwoty przyszłych nakładów. Faktem jest, iż pewien stopień niepewności kwoty lub terminu wymagalności zobowiązania występuje także w przypadku rozliczeń międzyokresowych biernych, jednak jest on przeważnie znacznie mniejszy.
Konieczność utworzenia rezerwy następuje wtedy i tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie poniższe sytuacje.
Sytuacja 1. Na jednostce ciąży obecny obowiązek prawny lub zwyczajowy wynikający z przeszłych zdarzeń.
Sytuacja 2. Istnieje prawdopodobieństwo, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu zasobów ucieleśniających korzyści ekonomiczne.
Sytuacja 3. Istnieje możliwość dokonania wiarygodnego oszacowania kwoty zobowiązania.
Koniunkcja powyższych warunków uprawnia do utworzenia rezerwy. Podstawą zatem do uznania rezerwy jest istnienie obowiązku wynikającego z przeszłego zdarzenia. Obowiązek ten może mieć charakter prawny lub zwyczajowy. Obowiązek prawny wynika z umowy, ustawodawstwa (na przykład zapisów o gwarancji w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)) lub innego działania prawa. Obowiązek jest sformułowany na mocy jej warunków sformułowanych bezpośrednio lub pośrednio. Wśród rezerw tworzonych na podstawie obowiązku prawnego wymienić można jako przykład:
– rezerwy na koszty badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta,
– rezerwy na podatek odroczony,
– rezerwy na badanie bilansu
– rezerwy na naprawy gwarancyjne,
– rezerwy na wady ukryte,
– rezerwy na postępowania sądowe,
– rezerwy na restrukturyzację,
– rezerwy na przekształcenia przedsiębiorstwa oraz zmiany formy prawnej.
Konieczność utworzenia rezerwy następuje wtedy i tylko wtedy, gdy spełnione są wszystkie poniższe sytuacje.
Sytuacja 1. Na jednostce ciąży obecny obowiązek prawny lub zwyczajowy wynikający z przeszłych zdarzeń.
Sytuacja 2. Istnieje prawdopodobieństwo, że wypełnienie obowiązku spowoduje konieczność wypływu zasobów ucieleśniających korzyści ekonomiczne.
Sytuacja 3. Istnieje możliwość dokonania wiarygodnego oszacowania kwoty zobowiązania.
Koniunkcja powyższych warunków uprawnia do utworzenia rezerwy. Podstawą zatem do uznania rezerwy jest istnienie obowiązku wynikającego z przeszłego zdarzenia. Obowiązek ten może mieć charakter prawny lub zwyczajowy. Obowiązek prawny wynika z umowy, ustawodawstwa (na przykład zapisów o gwarancji w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)) lub innego działania prawa. Obowiązek jest sformułowany na mocy jej warunków sformułowanych bezpośrednio lub pośrednio. Wśród rezerw tworzonych na podstawie obowiązku prawnego wymienić można jako przykład:
– rezerwy na koszty badania sprawozdań finansowych przez biegłego rewidenta,
– rezerwy na podatek odroczony,
– rezerwy na badanie bilansu
– rezerwy na naprawy gwarancyjne,
– rezerwy na wady ukryte,
– rezerwy na postępowania sądowe,
– rezerwy na restrukturyzację,
– rezerwy na przekształcenia przedsiębiorstwa oraz zmiany formy prawnej.
Podstawa prawna:
1. IV dyrektywy UE z dnia 25 lipca 1978 r. wydanej na podstawie art. 54 ust. 3 lit. g) Traktatu, w sprawie rocznych sprawozdań finansowych niektórych rodzajów spółek (78/660/EWG) (Dz. U. UE. L Nr 222, str. 11)
2. MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe”
3. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).