Ryzyko prawne można zdefiniować jako prawdopodobieństwo poniesienia strat materialnych i niematerialnych, powstające m.in.: na skutek błędnego lub zbyt późnego uchwalenia regulacji prawnych; niestabilności uregulowań prawnych; zmian w orzecznictwie; błędnego ukształtowania stosunków prawnych; czy też niekorzystnych rozstrzygnięć sądów lub jednostek nadrzędnych rozstrzygających sprawy sporne powstających na tle stosunków prawnych danej jednostki z otoczeniem zewnętrznym.
Ryzyko prawne ze względu na charakter zagrożeń dla jednostek sektora finansów publicznych należy podzielić na następujące obszary:
- Ryzyko legislacyjne – wynika ze niekorzystnych dla jednostki zmian w prawie, przygotowywanych i uchwalonych przez ustawodawcę. Zmiany w prawie w odniesieniu do wszystkich rodzajów jednostek sektora finansów publicznych mogą spowodować pogorszenie sytuacji finansowej wpływając w istotny sposób na przyszłe działania jednostki (np. ograniczenie działalności inwestycyjnej).
- Ryzyko błędnej wykładni – wynikające z niewłaściwie przeprowadzonej analizy przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Błędna wykładnia może być dokonywana zarówno przez wewnętrzne służby prawne, jak też może powstać w ramach interpretacji przepisów przez jednostki nadzorujące.
- Ryzyko sporów sądowych – związane jest ze zdarzeniami, które powodują zarówno potencjalną możliwość wszczęcia postępowań o charakterze administracyjnym i podatkowym, w których stroną będzie jednostka, jak również prawdopodobieństwo wydania niekorzystnych dla tej jednostki rozstrzygnięć. Jako przykład można podać następujące rodzaje zdarzeń, które generować mogą występowanie ryzyka sporów sądowych wadliwie wykonywanie obowiązków; brak przygotowania, a także analizy wiarygodności i przydatności posiadanych dowodów, w okresie poprzedzającym wszczęcie określonego postępowania; brak analizy prawdopodobieństwa wydania niekorzystnego rozstrzygnięcia przed rozpoczęciem postępowania (wyroku, decyzji).
- Ryzyko podatkowe – przejawia się najczęściej w niewłaściwej interpretacji obowiązku podatkowego. Jednostki często nie mają świadomości ciążących na nich obowiązków podatkowych (np. zaległość podatkowa Gminy Wrocław z tytułu podatku od towarów i usług).
Najważniejszym narzędziem ograniczającym zagrożenia w tym zakresie jest dobór odpowiednich pracowników służb prawnych prowadzących stały monitoring w zakresie prac legislacyjnych, tak w wymiarze krajowym, jak i wspólnotowym oraz szeroko rozumianego orzecznictwa sądowego.
Podstawa prawna:
Ustawa z 27 sierpnia 2009r. o finansach publicznych
Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości
zobacz również: