Osoby wykonujące umowy zlecenia lub umowy agencyjne nie mają co narzekać na brak nudy w zakresie ZUS. Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne są bowiem w ich przypadku nad wyraz rozbudowane. Zanim zostaną one jednak przedstawione należy sprecyzować, kogo dotyczą regulacje omawiane w niniejszym opracowaniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 – zwana dalej u.s.u.s.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (u.s.u.s. wszystkie te osoby nazywa „zleceniobiorcami”, w związku z czym będą oni tak oznaczeni także w niniejszym opracowaniu), oraz osobami z nimi współpracującymi.

Na uwagę zasługują umowy, które zleceniami co prawda nie są, ale pod względem ubezpieczeniowym są z nimi zrównane. Zgodnie z art. 750 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Oznacza to, że regulacja ta odnosi się do każdej umowy (niekoniecznie zawartej na piśmie), która spełnia następujące kryteria:

1) nie została uregulowana w prawie,

2) jej przedmiotem jest świadczenie usług.

Definicję osób współpracujących ze zleceniobiorcami znaleźć można w art. 8 ust. 11 u.s.u.s. Zgodnie z nim za osobę współpracującą ze zleceniobiorcami (podobnie jest w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność) uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia. Aby być uznanym za osobę współpracującą ze zleceniobiorcą należy spełnić następujące warunki:

1) pozostawać w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa określonego stopnia,

2) pozostawać ze zleceniobiorcą we wspólnym gospodarstwie domowym (zgodnie z definicją słownikową „zajmować się gospodarstwem domowym” znaczy „prowadzić dom”; termin „osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym” oznacza więc osoby razem zamieszkujące, czyli faktycznie przebywające „pod jednym dachem” z zamiarem wspólnego mieszkania, przy czym czasowa nieobecność któregoś z domowników nie musi oznaczać, iż nie pozostaje on we wspólnym gospodarstwie domowym, nawet jeśli nieobecność trwa dłuższy czas),

3) współpracować ze zleceniobiorcą przy wykonywaniu umowy.

Warto podkreślić, iż w przypadku zleceniobiorców obowiązuje odmienna zasada, jak w przypadku pracowników – zleceniobiorca spełniający warunki do uznania go za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność jest zleceniobiorcą (pracownik spełniający te warunki jest uważany za osobę współpracującą).

Opracowanie na podstawie wymienionych aktów prawnych