Ustalenie kiedy mamy do czynienia ze stałym miejscem prowadzenia działalności (z ang. „fixed establishment”) ma kluczowe znaczenie w szczególności dla podatników zaangażowanych w transakcje międzynarodowe, gdyż determinuje miejsce opodatkowania oraz pozwala ustalić podmiot zobowiązany do rozliczenia podatku VAT. Kwestia ta nabrała jeszcze większego znaczenia w związku z nowelizacją przepisów dokonaną z początkiem 2010 r. Przykładowo w art. 28b ustawy o VAT, który ustanawia podstawową zasadę rozliczania na potrzeby podatku VAT usług świadczonych na rzecz podatników tego podatku zawarto regulację, zgodnie z którą: „w przypadku gdy usługi są świadczone dla stałego miejsca prowadzenia działalności podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba lub stałe miejsce zamieszkania, miejscem świadczenia tych usług jest to stałe miejsce prowadzenia działalności”. Powyższe jest realizacją szerszego zamysłu, aby do opodatkowania usług dochodziło zasadniczo w miejscu gdzie usługobiorca faktycznie prowadzi działalność.

Może się zatem okazać, że polski podatnik, świadczący usługi reklamowe dla firmy francuskiej, które zasadniczo podlegały do 2009 r. opodatkowaniu w miejscu siedziby nabywcy, w związku z powstaniem w Polsce stałego miejsca prowadzenia działalności tejże firmy, będzie zobowiązany do wystawienia faktury krajowej i naliczenia polskiego podatku VAT według właściwej stawki. Będzie tak, jeśli usługa ta zostanie wyświadczona właśnie dla tego miejsca. Błędne ustalenie czy odbiorca usługi ma takie stałe miejsce prowadzenia działalności w Polsce może zatem skutkować powstaniem zaległości podatkowych po stronie świadczącego usługę.
Niestety pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności nie zostało zdefiniowane w przepisach polskiej ustawy o VAT. Takiej definicji nie znajdzie się także w przepisach unijnych. Regulacje podatkowe zawierają wprawdzie definicję „zakładu” (z ang. „permanent establishment”), jednakże należy podkreślić, iż pojęcia te nie są tożsame. Termin zakład został zdefiniowany na potrzeby podatków dochodowych i nie ma podstaw do posługiwania się nim w podatku VAT.

W praktyce zatem ustalenie granicy, pomiędzy sytuacją, kiedy działanie danego podatnika na terytorium państwa członkowskiego ma charakter jedynie tymczasowy a stałą obecnością może nastręczać poważnych problemów.  Spory na tym tle były przedmiotem rozstrzygnięć Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, którego orzeczenia wykształciły obowiązującą linię interpretacyjną w tym zakresie. Wśród najważniejszych z nich należy wymienić orzeczenia C-168/84 (pomiędzy Günter Berkholz a Finanzamt Hamburg-Mitte-Altstadt), C-190/95 (pomiędzy ARO Lease B.V. a Inspecteur van de Belastingdienst Grote Ondernemingente Amsterdam), C-231/94 (pomiędzy Faaborg-Gelting Linien A/S a Finanzamt Flensburg) oraz C-260/95 (pomiędzy Commissioners of Customs & Excise a DFDS A/S). Na podstawie wyroków, które zapadły przed ETS, można sformułować tezę, iż do powstania stałego miejsca prowadzenia działalności konieczne jest funkcjonowanie w tym miejscu:

– zasobów ludzkich oraz
– minimalnych zasobów technicznych niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej, posiadających cechę stałości.

Łączne spełnienie tych warunków skutkuje powstaniem stałego miejsca prowadzenia działalności w rozumieniu ustawy o VAT. Zaprezentowana linia interpretacyjna znajduje odzwierciedlenie także w wyrokach zapadających przed polskimi sądami administracyjnymi, jak również w interpretacjach przepisów prezentowanych przez polskie organy podatkowe. W konsekwencji polscy podatnicy powinni uwzględniać powyższe wskazania ETS przy ustalaniu zasad rozliczania usług transgranicznych.