W tym miejscu należy zaznaczyć, iż na mocy nowelizacji ustawy o VAT, począwszy od dnia 1 grudnia 2008 r. zmianie uległy zasady korzystania ze wspomnianej instytucji prawa. Przy czym z analizy tekstu znowelizowanych przepisów ustawy o VAT nie wynika, aby ustawodawca określił okres przejściowy wobec zmienionego przepisu art. 89a ustawy o VAT. Tym samym należy przyjąć, iż regulacja ta umożliwia dokonanie korekty podatku należnego również w stosunku do wierzytelności powstałych przed dniem 1 grudnia 2008 r.

Stosownie do art. 89a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik może skorygować podatek należny z tytułu dostawy towarów i usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona, z zastrzeżeniem ust. 2-5. Korekta ta dotyczy również tej części podatku przypadającej na wierzytelność odpisaną jako nieściągalną lub której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Natomiast na mocy z art. 89a ust. 1 ustawy o VAT podatnik może uznać wierzytelność za uprawdopodobnioną wyłącznie w sytuacji gdy nie została ona uregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Zatem zasadniczą przesłanką, która umożliwia dokonanie korekty jest nieuregulowanie wierzytelności przez kontrahenta w przeciągu 180 dni od dnia wymagalnej zapłaty określonej w umowie bądź na sporządzonej fakturze.

W art. 89a ust. 2 ustawy o VAT ustawodawca przewidział katalog warunków, jakie podatnik winien spełnić w celu dokonania przedmiotowej korekty. Z analizy niniejszego przepisu wynika, iż skorzystanie z uprawnienia do korekty podatku należnego nie  dotyczy sytuacji, gdy:
– dostawa towarów lub świadczenie usług była dokonana na rzecz podmiotu, który nie był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub też na rzecz podatnika, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, będącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji w momencie dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług;
– dłużnik nie jest już podatnikiem VAT czynnym,
– wierzytelność została zbyta,
– dłużnik jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej,
– data od wystawienia faktury VAT przekracza okres 2 lat, licząc od końca roku w którym została wystawiona,
– pomiędzy dłużnikiem, a wierzycielem istnieje związek (rodzinny do drugiego stopnia, przysposobienia, kapitałowy – co najmniej 5% praw głosu w posiadaniu bezpośrednim lub pośrednim, majątkowy)

Ponadto zgodnie z art. 89 ust. 2 pkt 6 ustawy o VAT w celu skorzystania z korekty podatku należnego podatnik winien zawiadomić dłużnika o zamiarze dokonania takiej korekty wraz z powołaniem okoliczności, o których mowa w art. 89a ust. 1 ustawy o VAT. W przypadku gdy dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie ureguluje należności w jakiejkolwiek formie podatnik może dokonać korekty w rozliczeniu za okres, w którym upłynął termin 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia przez dłużnika, z tym że nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru zawiadomienia.

W przypadku skorygowania deklaracji VAT-7 podatnik powinien poinformować naczelnika urzędu skarbowego o dokonaniu korekty wraz z podaniem kwoty korygowanej oraz w ciągu 7 dni od dokonania korekty zawiadomić dłużnika oraz przesłać kopię tego zawiadomienia do właściwego dla wierzyciela urzędu skarbowego.

W związku z powyższym podatnik może dokonać korekty podatku należnego zgodnie z warunkami określonymi w art. 89a ustawy o VAT. Korekta może dotyczyć wierzytelności powstałych najpóźniej dwa lata wstecz licząc od końca roku, w którym faktura została wystawiona. W chwili obecnej znowelizowane przepisy będą dotyczyć wierzytelności powstałych w roku 2007 oraz 2008.

1    Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. 2004 r. Nr 54 poz. 535 z późn. zm)