Instytucja pozwu zbiorowego – nowość w przepisach

Ustawa normuje obszar sądowego postępowania cywilnego w sprawach, w których są dochodzone roszczenia co najmniej 10 osób, oparte na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej – postępowanie grupowe.

Postanowieniami ustawy został określony katalog spraw, w których dopuszczalnym jest wszczęcie postępowania grupowego i są to: sprawy konsumenckie, sprawy z czynów niedozwolonych oraz z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzona przez produkt niebezpieczny. Ustawodawca zrezygnował z poszerzenia grupy uprawnionych o pracowników występujących z roszczeniami do przedsiębiorców czy też o szeroką grupę drobnych przedsiębiorców, którzy często funkcjonują w obrocie gospodarczym w sposób bardzo zbliżony do konsumentów. Ponadto roszczenia o ochronę dóbr osobistych zostały wyłączone z postępowania grupowego.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż w obowiązującym porządku prawnym istnieją już regulacje związane z ochroną zbiorowych interesów konsumentów, to jest postępowanie w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone (art. 47936 – 47945 KPC), w ramach którego realizowana jest ochrona konsumenta przed niedozwolonymi postanowieniami poprzez tzw. abstrakcyjną kontrolę postanowień wzorców umownych. Skoro zatem istnieje już taka regulacja, tym bardziej nie wydaje się celowym wprowadzanie do polskiego systemu prawnego kolejnego rozwiązania procesowego służącego jedynie do ochrony interesów zawężonej grupy podmiotów.

Zachowawczość polskiego ustawodawcy należy ocenić krytycznie, gdyż de facto wprowadzona została nowa instytucja procesowa obejmująca krąg podmiotów, dla których pewne specyficzne i odrębne narzędzia procesowe zostały już wcześniej utworzone. Można próbować tłumaczyć to zawężenie obawami prawodawcy przed „zalaniem” sądów powszechnych falą pozwów zbiorowych, te jednak nie są uzasadnione. Wprowadzenie postępowań grupowych w niektórych z państw europejskich nie okazało się poważnym zagrożeniem dla działalności przedsiębiorców, przeciwko którym takie pozwu skierowano.

Wzorzec amerykański, z którego wywodzi się instytucja postępowań grupowych – pozwów grupowych (tzw. „class action”) należy do najbardziej rozwiniętych na świecie, był dopracowywany przez lata, stąd też można zaryzykować twierdzenie, że kraje które wprowadziły do swoich porządków prawnych pozew grupowy, niejako zapożyczyły tę instytucję z amerykańskiej procedury cywilnej. Z uwagi na fakt, iż każdy podmiot może zostać pozwany w drodze postępowania grupowego, w grupie podmiotów pozywanych na terenie USA najczęściej pojawiały się: przedsiębiorstwa przemysłowe (np. Rymark Industries), koncerny farmaceutyczne (np. Merc&Co, GlaxoSmithKline), linie lotnicze (np. Boeing), koncerny tytoniowe (np. American Tobacco Co.), banki, ośrodki służby zdrowia.

Reasumując, wprowadzenie instytucji postępowania grupowego do polskiej procedury cywilnej należy generalnie ocenić pozytywnie; wszczęcie postępowania grupowego, które obejmie grupę powodów w toku tego samego postępowania, zapobiega tym samym skierowaniu do sądu powszechnego od kilkunastu do kilkudziesięciu lub nawet kilkuset pozwów przeciwko temu samemu przedsiębiorcy w identycznym stanie faktycznym i prawnym, co doprowadziłoby do paraliżu pracy danego wydziału sądowego i groziłoby wydaniem różnych orzeczeń opartych na tej samej lub takiej samej podstawie faktycznej.

Dodaj komentarz