Innymi słowy, podatnik jest zobowiązany do bezzwłocznej zapłaty kwoty wynikającej z decyzji (lub jej uiszczenia w terminie 14 dni w przypadku decyzji ustalającej – np. sankcji VAT). Z drugiej zaś strony, organ podatkowy uprawniony jest do natychmiastowego wyegzekwowania kwoty podatku lub wszczęcia egzekucji po upływie terminu 14 dni w przypadku decyzji ustalających.
Jest to rozwiązanie powszechnie krytykowane przez przedstawicieli doktryny – nawet bowiem decyzja całkowicie sprzeczna z prawem jest wykonalna, co niejednokrotnie może powodować nieodwracalne skutki dla podatnika.
Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują jednak możliwość wstrzymania wykonania decyzji. Po pierwsze podatnik może złożyć wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji. Wniosek taki musi być jednak solidnie umotywowany – podatnik powinien wykazać istnienie interesu publicznego lub ważnego interesu własnego, przemawiającego za de facto odroczeniem terminu płatności kwoty wynikającej z decyzji. Także organ podatkowy może – biorąc pod uwagę istnienie powyższych przesłanek – wstrzymać wykonanie decyzji z urzędu.
Wbrew pozorom, wstrzymanie wykonania decyzji w tym trybie może okazać się nie tak korzystne dla podatnika, jak wydaje się to na pierwszy rzut oka. Pomimo bowiem wstrzymania wykonania decyzji, odsetki od zaległości podatkowej wciąż są naliczane. Może się zatem okazać, że po przegranej sprawie przed organem II instancji (lub przed sądem administracyjnym) podatnik będzie zobowiązany do zapłaty nie tylko samej kwoty podatku ale także, często niemałych, odsetek od zaległości podatkowej. Co więcej wstrzymanie wykonania decyzji w tym trybie jest w pełni uzależnione od uznania organu, na co wskazują nieostre pojęcia „ważnego interesu strony” czy „interesu publicznego”.
Korzystniejszym rozwiązaniem, wydaje się więc wstrzymanie wykonania decyzji w drugim z trybów, tj. poprzedzonym przyjęciem przez organ podatkowy, na wniosek strony, zabezpieczenia wykonania zobowiązania wynikającego z decyzji wraz z odsetkami za zwłokę (ustanowieniem hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego korzystającego z pierwszeństwa zaspokojenia albo zabezpieczenia w jednej z form wskazanych poniżej).
Zabezpieczenie może mieć formę: gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, poręczenia banku, weksla z poręczeniem wekslowym banku, czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku, zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski – według ich wartości nominalnej, depozytu w gotówce. Wyboru formy zabezpieczenia dokonuje podatnik.
[page_break]Przyjęcie zabezpieczenia skutkuje automatycznie wstrzymaniem wykonania decyzji, gdyż w tym przypadku jest ono obligatoryjne. Organ podatkowy decyduje więc „pośrednio” o wstrzymaniu wykonania decyzji przyjmując zabezpieczenie lub odmawiając jego przyjęcia. Wstrzymanie wykonania decyzji w tym trybie jest korzystniejsze dla podatnika, gdyż za okres zabezpieczenia nie są naliczane odsetki od zaległości podatkowej.
Podatnik, który zamierza złożyć zabezpieczenie w związku z wnioskiem o wstrzymanie wykonania decyzji, powinien jednak ocenić opłacalność „uruchomienia” takiego zabezpieczenia. Może się bowiem okazać, że korzystniejsze będzie uiszczenie podatku a następnie, w razie pozytywnego dla niego rozstrzygnięcia organu podatkowego II instancji lub sądu, administracyjnego otrzymanie zwrotu niesłusznie zapłaconego podatku wraz z oprocentowaniem. Warto mieć to na uwadze przed podjęciem decyzji o wystąpieniu o zabezpieczenie zobowiązania podatkowego.
Bez względu na powyższe, w każdym z przypadków wstrzymania wykonania decyzji automatycznie zawieszeniu ulega postępowanie egzekucyjne, jeśli takowe zostało wszczęte przez organ egzekucyjny.
Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji może zostać złożony wraz z odwołaniem od decyzji (lub po jego wniesieniu) jak i przed wniesieniem odwołania. Postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji wydaje organ podatkowy, który wydał decyzję lecz jedynie do czasu przekazania odwołania wraz z aktami sprawy właściwemu organowi odwoławczemu. W razie złożenia wniosku w późniejszym terminie, o wstrzymaniu wykonania decyzji orzeka organ odwoławczy.
Warto dodać, że wstrzymanie wykonania decyzji możliwe jest także na etapie składania skargi do sądu administracyjnego. W tym zakresie rozstrzygnięcie podejmuje albo organ II instancji albo sąd. Odmowa wstrzymania wykonania decyzji przez organ II instancji nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji w postępowaniu sądowoadministracyjnym nie wymaga złożenia stosownego zabezpieczenia zobowiązania podatkowego.
[page_break]Ze względu na niejednokrotnie krytykowany model wykonalności decyzji podatkowej w postępowaniu podatkowym, w przygotowaniu jest projekt ustawy zmieniającej Ordynację podatkową. Nowelizacja ma uchylić wykonalność decyzji i w zamian wprowadzić dwie podstawowe zasady, tj. 1) wstrzymania wykonania decyzji w czasie trwania postępowania odwoławczego oraz 2) wykonalności decyzji ostatecznej. Analogicznie zatem jak w postępowaniu administracyjnym, decyzja nieostateczna organu podatkowego w postępowaniu podatkowym nie będzie podlegać wykonaniu. Warto dodać, że wzorem norm kodeksu postępowania administracyjnego, organy podatkowe będą uprawnione do nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, jednak tylko w ściśle określonych sytuacjach (np. gdy organ podatkowy posiada informacje, z których wynika, że wobec strony toczy się postępowanie egzekucyjne lub sądowe w zakresie należności pieniężnych; gdy podatnik dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku znacznej wartości itp.).
Niestety podobnie jak obecnie, wstrzymanie wykonania decyzji nie będzie wpływać na naliczanie odsetek od zaległości podatkowej. W praktyce zatem zmieni się stosunkowo niewiele – wciąż jedynym skutecznym sposobem na zminimalizowanie kosztów wykonalności decyzji będzie wystąpienie z wnioskiem o zabezpieczenie zobowiązania podatkowego lub po prostu uiszczenie podatku, co jak wspomniałem wyżej może okazać się znacznie bardziej opłacalne.
