Związanie sądu pracy orzeczeniami karnymi

Moc wiążąca wyroku karnego w postępowaniu cywilnym określana jest jako prejudycjalność wyroku karnego. Taka regulacja ma istotne znaczenie praktyczne, albowiem uniemożliwia wydawanie różnych orzeczeń w sprawach cywilnych i karnych na podstawie tego samego stanu faktycznego. Związaniu sądu pracy orzeczeniem wydanym w postępowaniu karnym odnosi się jedynie do ustalenia okoliczności związanych z osobą sprawcy, czynu przypisanego oskarżonemu i przedmiotu przestępstwa zawartych w sentencji wyroku. Zatem wszelkie okoliczności uboczne, które nie stanowią elementów stanu faktycznego przestępstwa nie wiążą sądu pracy. W tym przypadku bez znaczenia jest czy okoliczności uboczne zawarte są w sentencji wyroku karnego.

W sprawach dotyczących rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika określonego w art. 52 § 1 pkt.2 k.p., w sytuacji popełnienia przestępstwa, związanie sądu pracy wyrokiem karny przedstawia się nieco inaczej. W takim przypadku znaczenie ma zarówno stwierdzenie przez sąd karny popełnienia przestępstwa przez pracownika na podstawie prawomocnego wyroku skazującego oraz ocena zdarzenia, z którego według twierdzenia pracodawcy ewidentnie wynika, że jego pracownik popełnił przestępstwo. Jeżeli w postępowaniu karnym dojdzie do uniewinnienia pracownika, wówczas sąd pracy rozpoznając sprawę o przywróceniu do pracy tego pracownika, nie może ustalić, iż przestępstwo zostało popełnione. Jednakże może uznać, że pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych i na tej podstawie ewentualnie oddalić powództwo. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 17 czerwca 2005 r. (III CK 642/04, niepubl.) sąd pracy może czynić własne ustalenia jedynie w odniesieniu do okoliczności, które nie dotyczą popełnienia przestępstwa, nawet jeśli pozostają w związku z przestępstwem. Takie ustalenia sądu pracy mogą się różnić od tych, których dokonał sąd karny.

Nie mają mocy prejudycjalnej wydane w postępowaniu karnym postanowienia, ani wyroki uniewinniające, umarzające lub warunkowo umarzające. Sąd Najwyższy w wyroku z 7 kwietnia 1999 r. (I PKN 649/98 OSNP 2000/11/424) uznał, że ustalenia wyroku karnego uniewinniającego pracownika nie wiążą sądu pracy. Podobnie Sąd wypowiedział się w wyroku z 30 listopada 2000 r. (II UKN 96/00 OSNP 2002/14/338). W postępowaniu cywilnym sąd nie jest związany uniewinniającym wyrokiem karnym i we własnym zakresie ustala, czy wyłączną przyczyną wypadku w drodze do pracy lub z pracy było rażące niedbalstwo pracownika. Sądu pracy nie wiążą też ustalenia zawarte w wyroku skazującym wydanym w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, wykroczenia skarbowe, ani wyroki wydane w postępowaniu dyscyplinarnym. Związanie sądu pracy odnosi się tylko i wyłącznie do wyroków prawomocnych. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 stycznia 2005 roku ( I PK94/01, OSNP 2005/15/229. Stwierdził, że oparcie ustaleń faktycznych na nieprawomocnym wyroku karnym skazującym, bez rozważenia dowodów przeprowadzonych na rozprawie w sprawie cywilnej i karnej stanowi naruszenie art. 233 § 2 k.p.c.

W praktyce zdarza się, że oba postępowania toczą się jednocześnie. Jeżeli zatem postępowanie karne toczy się, a wydane w nim orzeczenie może mieć wpływ na rozstrzygnięcie danej sprawy toczącej się przed sądem pracy, wówczas – zgodnie z przepisem art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. – zachodzi podstawa do zawieszenia postępowania cywilnego do czasu zakończenia sprawy karnej. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 5 marca 1999 r. (I PKN 610/98,  OSNP 2000/9/350) jeżeli toczące się postępowanie karne dotyczy czynu będącego przyczyną rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 pkt. 1 k.p., to sąd pracy powinien zawiesić postępowanie, gdy dochodzi do wniosku, iż pracownik nie dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 177 § 1 pkt 4 w związku z art. 11 KPC). Jeżeli natomiast rozstrzygnięcie sądu pracy zostało oparte na ustaleniach wyroku wydanego w sprawie karnej, a wyrok ten został następnie uchylony, strona sporu ma prawo żądać wznowienia postępowania, w myśl art. 403 § 1 pkt. 1 k.p.c.

W orzecznictwie brak jest jednolitego stanowiska w sytuacjach, takich jak amnestia czy zatarcie skazania. W jednym z orzeczeń czytamy, że prawomocny wyrok karny, mimo zatarcia skazania lub amnestii nadal zachowuje swoją moc, a tym samym jest wiążący dla sądu pracy. Z kolei w orzeczeniu z 20 listopada 1990 r. (I PR 249/90, PS 1992/4/92) Sąd Najwyższy stwierdził, iż umorzenie postępowania karnego w trybie przepisów ustawy o amnestii powoduje, że ustalenia sądu karnego nie są wiążące, mimo uznania oskarżonego winnym popełnienia przestępstwa.

Jedna myśl na temat “Związanie sądu pracy orzeczeniami karnymi”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *