Sytuacja taka, choć niezawiniona przez dłużnika, może spowodować powstanie po jego stronie niekorzystnych konsekwencji, związanych z brakiem terminowego spełnienia świadczenia, jak chociażby konieczność zapłacenia odsetek za zwłokę. Aby uchronić rzetelnego dłużnika od niekorzystnych następstw braku możliwości spełnienia świadczenia na ręce wierzyciela ustawodawca wprowadził instytucje depozytu sądowego, do którego dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia, bez narażania się na ujemne następstwa braku spełnienia świadczenia.

Nie każde świadczenie nadaje się do złożenia do depozytu sądowego. Z całą pewnością do złożenia takiego nadają się środki pieniężne oraz rzeczy ruchome, tj. pieniądze, kosztowności, książeczki oszczędnościowe, papiery wartościowe i inne dokumenty oraz przedmioty, o których mowa w art. 6936 k.p.c.

Złożenie do depozytu sądowego możliwe jest tylko w przypadkach wyraźnie przewidzianych przez prawo. Są to przede wszystkim wszelkie sytuacje związane z osobą wierzyciela, powodujące, że dłużnik pomimo, iż chce spełnić świadczenie doznaje przeszkody polegającej na tym, że:

• wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności dłużnik nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
• wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia;
• powstał spór, kto jest wierzycielem;
• z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione
• dłużnik jest zobowiązany na rzecz kilku wierzycieli, a jeden z nich złożył sprzeciw przeciwko spełnieniu świadczenia do rąk tylko jednego z nich (zasadą jest, że dłużnik może spełnić świadczenie na ręce każdego z wierzycieli solidarnych)
• wierzyciel odmawia pokwitowania spełnienia świadczenia
• wierzyciel odmawia zwrotu dokumentu stwierdzającego istnienie zobowiązania (np. weksel)

Przesłanką do złożenia określonej rzeczy do depozytu sądowego są także sytuacje związane z dzierżeniem rzeczy przez zastawnika tj.:

• gdy rzecz obciążona zastawem zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie
• gdy osoba trzecia nabywa wierzytelność zabezpieczoną zastawem a zastawca nie wyraża zgody na wydanie rzeczy obciążonej nabywcy wierzytelności

Ponadto złożeniu do depozytu sądowego podlegają środki finansowe pochodzące ze sprzedaży obciążonej zastawem rzeczy oraz świadczenie spełnione przez dłużnika obciążonej zastawem wierzytelności, jeżeli spełnienie nastąpiło zanim wierzytelność stała się wymagalna. Także w sytuacji gdy zastawca i zastawnik nie mogą dojść do porozumienia w jaki sposób ma nastąpić spełnienie świadczenia z obciążonej  zastawem wierzytelności (powinno nastąpił łącznie do rąk zastawnika i zastawcy) spełnienie może nastąpić do depozytu sądowego.

Prawo do złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego otwiera się dla dłużnika również w sytuacji, gdy spełnia świadczenie wynikające z okazywanego papieru wartościowego oraz poweźmie  uzasadnione wątpliwości co do tego czy okaziciel jest właścicielem dokumentu.

O złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela, chyba że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie.
Ważne złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia i zobowiązuje wierzyciela do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia. Skutek ten powstaje z chwilą złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu – gdy wierzyciel odbierze przedmiot świadczenia z depozytu a także wówczas, gdy w odrębnym procesie sąd uzna, iż było ono ważne i skuteczne. Dopiero wówczas zatem zobowiązanie wygasa.