Posiadanie dowodów, o których mowa powyżej umożliwia, bowiem zastosowanie preferencyjnej stawki 0%. Na podstawie art. 13 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) przez WDT, rozumie się wywóz towarów (dostawę) z terytorium kraju na terytorium państwa członkowskiego. WDT podlega opodatkowaniu stawką 0% VAT pod warunkiem, że podatnik dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego numer NIP UE, podał oba numery (tj. swój i nabywcy) na fakturze, a przed złożeniem deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada dowody, że towary zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy w innym państwie członkowskim (art. 42 ust. 1 ustawy o VAT).
Dowodami z katalogu podstawowego, których posiadanie umożliwia zastosowanie stawki 0% VAT z tytułu WDT są: dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora), z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego – w przypadku, gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi), kopia faktury, specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku – jeżeli łącznie potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego (art. 42 ust. 3 ustawy o VAT).
W sytuacji, gdy wymienione dokumenty, nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów do nabywcy, dowodami dokonania wywozu mogą być również dodatkowe dokumenty w szczególności: korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie, dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu, dokument potwierdzający zapłatę za towar, dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju (art. 42 ust. 11 ustawy o VAT).
Przedsiębiorcy mają wątpliwości czy w celu zastosowania stawki 0% konieczne jest posiadanie wszystkich dokumentów, o których mowa w art. 42 ust. 3 ustawy o VAT (tj. dokumenty przewozowe, kopia faktury, specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku) oraz w jakich sytuacjach możliwe jest posiłkowanie się dowodami wymienionymi art. 42 ust. 11 ustawy o VAT (korespondencja handlowa, dokumenty dotyczące ubezpieczenia, kosztów frachty itd.). Rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy uzupełnienie dokumentacji dotyczącej wywozu towarów przy pomocy dowodów „pomocniczych” możliwe jest w przypadku nieposiadania choćby jednego z dowodów „podstawowych”. Moim zdaniem, wymogi formalne nie mogą ograniczać prawa do zastosowania stawki 0%, jeśli tylko podatnik jest w stanie udowodnić, w dowolny sposób, że towary zostały dostarczone do nabywcy w innym kraju członkowskim UE.
Problem ten był niejednokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Warto w tym miejscu przywołać orzeczenie WSA w Warszawie z 6 maja 2008 r. (sygn. III SA/Wa 147/08), w którym sąd na pytanie czy art. 42 ust. 3 ustawy o VAT nakłada na podatnika obowiązek posiadania wszystkich dowodów wymienionych w tym przepisie, w szczególności czy niezbędne jest posiadanie zarówno specyfikacji i faktury w sytuacji, gdy faktura zawiera wszystkie elementy jakie winny znaleźć się w specyfikacji, odpowiedział, że w celu potwierdzenia dokonania wywozu towarów z Polski nie jest konieczne posiadanie wszystkich dokumentów „podstawowych” pod warunkiem, że posiadane dowody łącznie potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy (np. w sytuacji, gdy faktura zawiera dane zbieżne ze specyfikacją).
Co w sytuacji, gdy przedsiębiorca posiada na przykład dwa dowody z katalogu art. 42 ust. 3 ustawy o VAT, które nie potwierdzają łącznie dostarczenia towarów do nabywcy? Czy może wówczas posiłkować się dowodami pomocniczymi? W tym zakresie w orzecznictwie istnieją rozbieżności, na przykład WSA w Gdańsku, w wyroku z 17 października 2006 r. (sygn. akt I SA/GD 259/), uzależnił zastosowanie stawki 0% VAT od spełnienia wszystkich warunków formalnych. Sąd stwierdził, że brak dokumentów „podstawowych” nie może być rekompensowany innymi dowodami wymienionymi w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT. Zdaniem sądu na dokumentach pomocniczych można się oprzeć tylko w przypadku, gdy dowody z katalogu podstawowego nie potwierdzają jednoznacznie, że towar został wywieziony z kraju i dostarczony do nabywcy.
Natomiast odmiennie zinterpretował analizowane przepisy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w orzeczeniu z 27 września 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1210/07). Przywołany wyrok dowodzi, że w przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie zgromadzić dokumentów wymienionych w katalogu podstawowym, ma możliwość posiłkowania się dowodami wymienionymi w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT w celu zastosowania stawki 0% VAT z tytułu WDT. Analogicznie orzekł 8 maja 2008 r. WSA w Kielcach (sygn. akt I SA/Ke 114/08).
Jak wynika z powyższego orzecznictwo sądów administracyjnych uwalnia przedsiębiorców od obowiązku skompletowania pełnej dokumentacji dotyczącej wywozu, w sytuacji gdy jest to nadmiernie uciążliwe lub niemożliwe, a posiadane dokumenty potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy w innym kraju UE.
Dowodami z katalogu podstawowego, których posiadanie umożliwia zastosowanie stawki 0% VAT z tytułu WDT są: dokumenty przewozowe otrzymane od przewoźnika (spedytora), z których jednoznacznie wynika, że towary zostały dostarczone do miejsca ich przeznaczenia na terytorium państwa członkowskiego – w przypadku, gdy przewóz towarów jest zlecany przewoźnikowi (spedytorowi), kopia faktury, specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku – jeżeli łącznie potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy znajdującego się na terytorium państwa członkowskiego (art. 42 ust. 3 ustawy o VAT).
W sytuacji, gdy wymienione dokumenty, nie potwierdzają jednoznacznie dostarczenia towarów do nabywcy, dowodami dokonania wywozu mogą być również dodatkowe dokumenty w szczególności: korespondencja handlowa z nabywcą, w tym jego zamówienie, dokumenty dotyczące ubezpieczenia lub kosztów frachtu, dokument potwierdzający zapłatę za towar, dowód potwierdzający przyjęcie przez nabywcę towaru na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju (art. 42 ust. 11 ustawy o VAT).
Przedsiębiorcy mają wątpliwości czy w celu zastosowania stawki 0% konieczne jest posiadanie wszystkich dokumentów, o których mowa w art. 42 ust. 3 ustawy o VAT (tj. dokumenty przewozowe, kopia faktury, specyfikacja poszczególnych sztuk ładunku) oraz w jakich sytuacjach możliwe jest posiłkowanie się dowodami wymienionymi art. 42 ust. 11 ustawy o VAT (korespondencja handlowa, dokumenty dotyczące ubezpieczenia, kosztów frachty itd.). Rozstrzygnięcia wymaga kwestia czy uzupełnienie dokumentacji dotyczącej wywozu towarów przy pomocy dowodów „pomocniczych” możliwe jest w przypadku nieposiadania choćby jednego z dowodów „podstawowych”. Moim zdaniem, wymogi formalne nie mogą ograniczać prawa do zastosowania stawki 0%, jeśli tylko podatnik jest w stanie udowodnić, w dowolny sposób, że towary zostały dostarczone do nabywcy w innym kraju członkowskim UE.
Problem ten był niejednokrotnie przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Warto w tym miejscu przywołać orzeczenie WSA w Warszawie z 6 maja 2008 r. (sygn. III SA/Wa 147/08), w którym sąd na pytanie czy art. 42 ust. 3 ustawy o VAT nakłada na podatnika obowiązek posiadania wszystkich dowodów wymienionych w tym przepisie, w szczególności czy niezbędne jest posiadanie zarówno specyfikacji i faktury w sytuacji, gdy faktura zawiera wszystkie elementy jakie winny znaleźć się w specyfikacji, odpowiedział, że w celu potwierdzenia dokonania wywozu towarów z Polski nie jest konieczne posiadanie wszystkich dokumentów „podstawowych” pod warunkiem, że posiadane dowody łącznie potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy (np. w sytuacji, gdy faktura zawiera dane zbieżne ze specyfikacją).
Co w sytuacji, gdy przedsiębiorca posiada na przykład dwa dowody z katalogu art. 42 ust. 3 ustawy o VAT, które nie potwierdzają łącznie dostarczenia towarów do nabywcy? Czy może wówczas posiłkować się dowodami pomocniczymi? W tym zakresie w orzecznictwie istnieją rozbieżności, na przykład WSA w Gdańsku, w wyroku z 17 października 2006 r. (sygn. akt I SA/GD 259/), uzależnił zastosowanie stawki 0% VAT od spełnienia wszystkich warunków formalnych. Sąd stwierdził, że brak dokumentów „podstawowych” nie może być rekompensowany innymi dowodami wymienionymi w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT. Zdaniem sądu na dokumentach pomocniczych można się oprzeć tylko w przypadku, gdy dowody z katalogu podstawowego nie potwierdzają jednoznacznie, że towar został wywieziony z kraju i dostarczony do nabywcy.
Natomiast odmiennie zinterpretował analizowane przepisy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w orzeczeniu z 27 września 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 1210/07). Przywołany wyrok dowodzi, że w przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie zgromadzić dokumentów wymienionych w katalogu podstawowym, ma możliwość posiłkowania się dowodami wymienionymi w art. 42 ust. 11 ustawy o VAT w celu zastosowania stawki 0% VAT z tytułu WDT. Analogicznie orzekł 8 maja 2008 r. WSA w Kielcach (sygn. akt I SA/Ke 114/08).
Jak wynika z powyższego orzecznictwo sądów administracyjnych uwalnia przedsiębiorców od obowiązku skompletowania pełnej dokumentacji dotyczącej wywozu, w sytuacji gdy jest to nadmiernie uciążliwe lub niemożliwe, a posiadane dokumenty potwierdzają dostarczenie towarów do nabywcy w innym kraju UE.
