Stan faktyczny oraz stanowisko NSA
Podatnik zwrócił się do Ministra Finansów o potwierdzenie, że wartość pakietów medycznych wykupywanych dla pracowników nie stanowi ich przychodu i nie powinna być uwzględniana przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy.

Organy podatkowe odmiennie od podatnika uznały, że wartość udostępnianych na rzecz pracowników abonamentów medycznych stanowi ich przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń.

Rozpatrujący sprawę WSA w Warszawie zakwestionował taki pogląd. Zdaniem Sądu przepis art. 11 ust. 1 u.p.d.o.f.¹ wymaga w odniesieniu do nieodpłatnych świadczeń, aby zostały faktycznie otrzymane. Tymczasem wykupione przez podatnika pakiety medyczne zostały jedynie postawione do dyspozycji pracowników i nie ma informacji, czy pracownicy ci z nich skorzystali.

Na skutek wniesienia przez Dyrektora Izby Skarbowej skargi kasacyjnej sprawą zajął się NSA, który w składzie zwykłym zdecydował się na zadanie pytania składowi powiększonemu, czy wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych stanowią dla pracowników przychód z nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.f.

W składzie siedmiu sędziów NSA stanął na stanowisku, iż wartość pakietów medycznych stanowi przychód pracowników uprawnionych do ich wykorzystania, w konsekwencji czego wartość tych pakietów pracodawca powinien uwzględnić przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Zdaniem NSA już sama możliwość skorzystania przez pracowników z pakietów medycznych – a nie dopiero faktyczne ich wykorzystanie – posiada konkretny wymiar finansowy. W konsekwencji pracownik nabywający dzięki pracodawcy możliwość nieodpłatnego skorzystania z prywatnej opieki medycznej otrzymuje przysporzenie majątkowe. To zaś oznacza, iż pracownik faktycznie otrzymuje nieodpłatne świadczenie, które na gruncie przepisów u.p.d.o.f. powinno podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Teza
W prezentowanej uchwale NSA sformułował następującą tezę:
„Wykupione przez pracodawcę pakiety świadczeń medycznych, których wartość nie jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.f., stanowią dla pracowników, uprawnionych do ich wykorzystania, nieodpłatne świadczenie w rozumieniu art. 12 ust. 1 tej ustawy.”

Komentarz
Na łamach portalu Taxfin pisaliśmy już o rozbieżnościach w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz w stanowiskach organów podatkowych w kwestii opodatkowania podatkiem dochodowym tzw. pakietów (abonamentów) medycznych, których wykupywanie przez pracodawców na rzecz pracowników w ostatnim czasie stało się niezwykle popularną praktyką (zob. omówienie wyroku WSA w Warszawie z dnia 10 listopada 2009 r. sygn. akt III SA/Wa 623/09). Przewidywaliśmy również, iż z uwagi na dość dużą rozbieżność tych stanowisk sprawa może zostać ostatecznie rozstrzygnięta przez skład powiększony NSA. Tak też się stało. Niestety stanowisko zajęte przez NSA w prezentowanej uchwale nie jest dla podatników korzystne.

Konsekwencją poglądu zaprezentowanego przez NSA jest bowiem konieczność opodatkowania podatkiem dochodowym wartości pakietów medycznych, udostępnianych przez pracodawcę pracownikom. Podstawą obliczenia wysokości należnego podatku będzie w takim przypadku kwota, którą pracodawca zobowiązany jest uiścić na rzecz jednostki opieki zdrowotnej z tytułu objęcia danego pracownika określonym w umowie zakresem opieki. Należy przyjąć, iż taki sposób postępowania powinien być zastosowany zarówno wówczas, gdy pracodawca opłaca ze swoich środków całość świadczenia z tytułu abonamentu, jak i wtedy, gdy część tej kwoty opłaca sam pracownik. W tej drugiej sytuacji podstawą opodatkowania będzie jednak tylko kwota, którą opłaca ze swoich środków pracodawca.

W świetle omawianej uchwały NSA ci z pracowników, którzy nie są zainteresowani korzystaniem z zapewnianych przez pracodawcę abonamentów medycznych (np. z uwagi na fakt, iż takim abonamentem rodzinnym objęty jest ich małżonek) powinni w sposób jednoznaczny zakomunikować ten fakt pracodawcy, który z kolei powinien odpowiednio skorygować listę osób objętych opieką medyczną. W przeciwnym razie w stosunku do takich osób pracodawca będzie zobowiązany do comiesięcznego obliczania i pobierania zaliczek na podatek od wartości zapewnianych im abonamentów niezależnie od tego, czy faktycznie z usług medycznych skorzystają.

Warto zauważyć, iż prezentowana uchwała może wywrzeć skutek nie tylko w sferze opodatkowania podatkiem dochodowym wartości abonamentów medycznych. Należy bowiem pamiętać, iż analogiczna argumentacja prawna związana z opodatkowaniem udostępnianych przez pracodawcę nieodpłatnych świadczeń może zostać zastosowana m.in. do organizowanego przez pracodawcę bezpłatnego transportu pracowników do zakładu pracy (szerzej na ten temat zob. omówienie wyroku NSA z dnia 15 września 2009 r. sygn. akt II FSK 536/08) . W konsekwencji nie można wykluczyć, iż również w powyższym przypadku wartość takich usług będzie stanowiła przychód pracowników, z tytułu którego pracodawca będzie zobowiązany do pobrania zaliczek na podatek dochodowy.