Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
Organy podatkowe określiły podatnikowi wysokość zobowiązania w podatku akcyzowym z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego. Stwierdziły, że zadeklarowana przez podatnika wysokość podstawy opodatkowania znacznie odbiegała od średniej wartości rynkowej tego samochodu. Z przedłożonej przez podatnika wyceny wynikało bowiem, iż różnica pomiędzy wartością samochodu zadeklarowaną przez podatnika a wycenioną przez rzeczoznawcę wynosiła ok. 29%.

Podatnik argumentował, iż przyjęta przez organy wartość samochodu była zawyżona, nie uwzględniała specyfiki handlu samochodami i w żadnym wypadku stwierdzona przez organy różnica w wartości samochodu nie mogła być uznana za rażącą.

WSA w Białymstoku uchylił decyzje organów podatkowych. Wskazał, że zgodnie z art. 104 ust. 6 u.p.a.¹ podstawą opodatkowania z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego dopuszczonego wcześniej do obrotu w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej zgodnie z przepisami celnymi, ale niezarejestrowanego na terytorium innego państwa członkowskiego jest wartość celna samochodu powiększona o należne cło. Jednocześnie w przypadku, gdy wysokość podstawy opodatkowania bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od średniej wartości rynkowej tego samochodu, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wzywa podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości w kwocie znacznie odbiegającej od średniej wartości rynkowej. Jeżeli podatnik tego zaniecha organ określa wysokość podstawy opodatkowania. Zastosowanie powyższych uprawnień jest jednak uzależnione od tego, czy rzeczywiście podstawa opodatkowania zadeklarowana przez podatnika znacznie odbiega od wartości rynkowej samochodu. W tym zakresie Sąd zauważył, iż przepisy u.p.a. nie definiują pojęcia „znacznego” odstępstwa, a zatem jego znaczenie należy ustalić na podstawie znaczenia językowego. W konsekwencji odstępstwem „znacznym” jest takie odstępstwo, które jest dość duże, istotne. Sąd odwołał się także do poglądów piśmiennictwa, które znaczne odstępstwo od wartości rynkowej definiują jako odstępstwo wynoszące co najmniej 30% i wskazał, że każdorazowo charakter tego odstępstwa powinno ustalać się na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. W rozpatrywanej sprawie różnica między wartością rynkową samochodu a wartością zadeklarowaną przez podatnika nie dawała podstaw do określenia przez organy wysokości podstawy opodatkowania.

Teza
W prezentowanym orzeczeniu WSA  sformułował następującą tezę:
„Pojęcie „znacznego” odstępstwa od średniej wartości rynkowej, do której odwołuje się przepis art. 104 ust. 8 u.p.a. nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku akcyzowym, tym samym przy ustalaniu jego znaczenia sięgnąć należało do jego znaczenia językowego. Według Słownika języka polskiego (PWN CD 2000) „znaczny” to dość duży pod względem liczby, natężenia, pokaźny, niemały. Tym samym znacznym odstępstwem od średniej wartości rynkowej będzie tylko takie odstępstwo, które jest dość duże (istotne).”

Komentarz
Prezentowany wyrok powinien zainteresować wszystkich podatników, którzy w ramach swojej działalności gospodarczej lub też prywatnie sprowadzają z innych państw członkowskich samochody osobowe. Przy tego typu transakcjach, w których wysokość obciążeń podatkowych uzależniona jest od zadeklarowanej wartości nabywanego pojazdu, podatnicy dość często wykazują te wartości w niższej wysokości. W powyższym zakresie stanowisko zajęte przez WSA dostarcza istotnych wskazówek, kiedy tak zadeklarowana wartość może być zakwestionowana przez organy podatkowe.

Przede wszystkim Sąd wskazał, iż organy są uprawnione do określenia wysokości podstawy opodatkowania w wysokości innej niż zadeklarowana przez podatnika wyłącznie wówczas, gdy odstępstwo pomiędzy kwotą wskazaną przez podatnika a średnią wartością rynkową samochodu jest na tyle znaczne, iż może być uznane za istotne. To natomiast wyklucza legalność działania organów w sytuacjach, gdy co prawda różnica pomiędzy ww. kwotami występuje, lecz nie ma charakteru istotnego, znacząco wpływającego na wysokość obciążeń podatkowych.

Sąd zaznaczył także, iż o tym, czy powyższa różnica ma charakter istotny decydują okoliczności konkretnej sprawy. Nie można w tym zakresie dokonywać natomiast żadnych uogólnień, przykładowo ustalając granicę znacznego odstępstwa od średniej wartości rynkowej na poziomie 30% tej wartości.

Lektura prezentowanego wyroku potwierdza, iż w celu zabezpieczenia własnych interesów podatnicy powinni w sposób wyczerpujący udokumentować okoliczności związane z wewnątrzwspólnotowym nabyciem samochodu osobowego jak i stanem technicznym tego pojazdu. Odpowiednia dokumentacja w tym zakresie może zminimalizować ryzyko zakwestionowania rozliczeń przez organy podatkowe.

1) Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2009 roku Nr 3, poz. 11 ze zm.)