Podatnik nie złożył deklaracji podatkowej w podatku od nieruchomości w związku z czym Wójt Gminy wezwał go do złożenia takiej deklaracji. W odpowiedzi na wezwanie pełnomocnik podatnika, ustanowiony do podpisywania deklaracji podatkowych w zakresie podatku od nieruchomości, wyjaśnił przyczyny niezłożenia deklaracji. Następnie organ wszczął z urzędu postępowanie w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego, doręczając postanowienie o wszczęciu postępowania pełnomocnikowi podatnika (doradcy podatkowemu), a następnie określił wysokość zobowiązania podatkowego. Decyzja wymiarowa została doręczona doradcy podatkowemu – pełnomocnikowi podatnika.
Rozpatrujący sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uchylił decyzje organów obu instancji z przyczyn formalnych. WSA uznał bowiem, że postępowanie o wszczęciu postępowania podatkowego doręczone zostało pełnomocnikowi podatnika ustanowionemu w ramach czynności sprawdzających prowadzonych przez Wójta Gminy. Taki sposób doręczenia nie jest natomiast zgodny z przepisami Ordynacji podatkowej, w związku z czym nie można uznać, iż podatnik został w sposób prawidłowy powiadomiony o wszczęciu postępowania w sprawie.
Teza
Z uzasadnienia wyroku wywieść można następującą tezę:
„Postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego nie może być doręczone pełnomocnikowi ustanowionemu w ramach czynności sprawdzających, lecz stronie postępowania. To strona po otrzymaniu takiego postanowienia decyduje, czy będzie reprezentowana przez pełnomocnika.”
Komentarz
W praktyce podatkowej dość często spotykane są sytuacje, gdy postanowienie o wszczęciu postępowania podatkowego doręczane jest pełnomocnikowi podatnika ustanowionemu do podpisywania deklaracji podatkowych lub w ramach czynności sprawdzających. W większości przypadków tego rodzaju uchybienie procesowe nie jest dostrzegane ani przez podatników ani też przez organy podatkowe jak i sądy. Jak się natomiast okazuje może ono stanowić przesłankę do wydania korzystnego dla podatnika wyroku sądowego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie zanegował – jako sprzeczną z prawem – opisaną praktykę doręczania postanowień o wszczęciu postępowania. Z uzasadnienia omawianego wyroku wynika, że przed wszczęciem postępowania podatkowego organ podatkowy nie ma podstaw do ustalania, czy podatnik działa przez pełnomocnika. Z kolei, nawet jeśli podatnik wcześniej reprezentowany był przez pełnomocnika, np. w ramach czynności sprawdzających, to okoliczność taka także nie ma znaczenia dla oceny prawidłowości wszczęcia postępowania podatkowego.
Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie organ podatkowy pierwszej instancji przed wszczęciem postępowania nie jest uprawniony do ustalania, czy jakiekolwiek pełnomocnictwo zostało przez stronę udzielone oraz do poszukiwania takiego dokumentu w aktach innych postępowań. Sąd mocno zaakcentował, że postanowienie o wszczęciu postępowania powinno być skierowane do strony i to strona po otrzymaniu takiego postanowienia decyduje, czy we wszczętym postępowaniu będzie reprezentowana przez pełnomocnika, nawet jeżeli już w trakcie czynności sprawdzających działał w jej imieniu pełnomocnik.
Analiza prezentowanego wyroku prowadzi do konkluzji, iż sam fakt istnienia pełnomocnictwa do działania w sprawach określonego rodzaju przed sądami lub organami administracji nie ma żadnego prawnego znaczenia, gdyż dopiero powołanie się na udzielone pełnomocnictwo i jego złożenie w konkretnej sprawie pozwala przyjmować, że strona jest w danej sprawie reprezentowana przez pełnomocnika.
Prezentowany przez WSA pogląd – istotny zarówno dla stron, jak i dla organów podatkowych – stanowi ważny krok zmierzający do wzmocnienia gwarancji procesowych stron postępowania podatkowego. Może także stanowić przydatną argumentację w celu wzmocnienia stanowiska podatnika w ramach uzasadnienia skargi na niekorzystną dla niego decyzję wymiarową.