Organy podatkowe odmówiły podatniczce stwierdzenia nadpłaty w podatku od towarów i usług. Decyzje te zapadły po uwzględnieniu następującego stanu faktycznego: Podatniczka zakupiła do majątku prywatnego działki, które po upływie kilku lat sprzedała, płacąc VAT od tych transakcji. Zapłata podatku nastąpiła w związku z otrzymaniem wcześniejszej indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, stwierdzającej obowiązek zapłaty podatku. Podatniczka zauważyła jednak później, że z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że sprzedaż majątku prywatnego, nabytego wcześniej na potrzeby własne i niezwiązanego z prowadzoną działalnością gospodarczą nie może być uznana za działalność ze skutkiem w postaci uznania sprzedawcy za podatnika podatku od towarów i usług. W związku z tym wystąpiła o stwierdzenie nadpłaty. W trakcie prowadzonego postępowania podatkowego wyjaśniła, że nabyte przez nią grunty miały być przeznaczone pod budowę domu dla rodziny, nie były zaewidencjonowane w urządzeniach księgowych związanych z prowadzoną przez męża działalnością gospodarczą i przez wiele lat leżały odłogiem.
Odmawiając stwierdzenia nadpłaty w podatku od towarów i usług organy uznały co prawda, że grunty zakupione przez podatniczkę miały na celu zaspokojenie jej własnych potrzeb, a nie do prowadzonej przez męża działalności gospodarczej. Stwierdziły one jednak, że z załączonych do akt sprawy aktów notarialnych, na podstawie których podatniczka dokonała sprzedaży, wynika, że w sposób jednoznaczny została w nich określona wysokość należnego podatku od towarów i usług. W każdym z tych dokumentów została wskazana zarówno cena brutto, jaką uiścili nabywcy tych działek, jak też zawarta w niej wartość podatku VAT. W tym stanie faktycznym uznano, że podatniczka nie ma prawa do uzyskania nadpłaty, skoro nie zmieniła ona dokumentów źródłowych, tj. aktów notarialnych. Ponadto w sprawie brak było podstaw do stwierdzenia nadpłaty, skoro strona nie poniosła ciężaru odprowadzenia należnego podatku, wcześniej zapłaconego przecież przez nabywców działek.
Po rozpoznaniu sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił zaskarżoną decyzję. Sąd zakwestionował stanowisko organów, które uzależniało stwierdzenie nadpłaty w VAT od skorygowania aktów notarialnych stanowiących podstawę sprzedaży działek.
Teza
Z uzasadnienia omawianego wyroku wywieść można dwie tezy:
1. Dla stwierdzenia nadpłaty podatku bez znaczenia jest to, czy podmiot, uiszczając podatek, nie poniósł ciężaru jego odprowadzenia (nie był zubożony).
2. W postępowaniu o stwierdzenie nadpłaty nie ma też znaczenia to, czy nadpłacony podatek został w sposób prawidłowo skorygowany zwłaszcza w sytuacji, gdy przepisy dotyczące podatku od towarów i usług nie regulują kwestii korygowania aktów notarialnych.
Komentarz
Prezentowany wyrok jest kolejnym z orzeczeń, w których Sąd zajął się kwestią VAT od dostawy działek budowlanych przez osoby fizyczne. W tym przypadku jednak źródłem sporu podatnika z organami podatkowymi nie była sama konieczność opodatkowania takich transakcji, lecz zasadność wystąpienia przez podatnika z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty, w sytuacji, gdy podatek został przerzucony na nabywców działek oraz wykazany w aktach notarialnych.
Warto przypomnieć, iż co do zasady podatek od towarów i usług wkalkulowany jest w cenę towaru lub usługi, a więc jego faktyczny ciężar zazwyczaj ponosi finalny konsument. Nie zmienia to jednak faktu, że podatnikiem jest sprzedawca towaru lub świadczący usługę i że to jemu przysługuje roszczenie o zwrot nadpłaty.
Co się zaś tyczy podniesionej przez organy kwestii, czy w warunkach kiedy faktyczny ciężar ekonomiczny podatku poniósł finalny konsument, podatnikowi przysługuje prawo żądania nadpłaty, to rozstrzygnięta ona została pozytywnie dla podatników w uchwale NSA z 13 lipca 2009 r., sygn. akt I FPS 4/09 wydanej na gruncie przepisów o podatku akcyzowym. NSA uznał w niej, że art. 72 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej nie stoi na przeszkodzie zwrotowi nadpłaty w podatku akcyzowym także wtedy, gdy ciężar podatku poniósł nabywca opodatkowanego towaru. Kwestia powyższa pozostaje jednak nadal otwarta, albowiem na skutek wystąpienia innego składu NSA, rozstrzygnąć ją ma Trybunał Konstytucyjny.
Godne podkreślenia jest stanowisko prezentowane w analizowanym wyroku, że okoliczność braku skorygowania ceny wraz z podatkiem w dokumencie źródłowym, jakim jest akt notarialny, nie wyklucza możliwości skutecznego wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Pogląd ten będzie mógł być bez wątpienia wykorzystany przez tych podatników, którzy bazując na interpretacjach organów podatkowych opodatkowali dokonane przez siebie dostawy działek budowlanych. WSA dostarczył im bowiem silny oręż w walce z organami skarbowymi, które w podobnych sytuacjach kwestionują prawo do zwrotu nadpłaty podatku.