Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że udziela swoim kontrahentom premii pieniężnych za osiągnięcie określonego poziomu zakupów. Ponieważ premie te nie są związane z żadną konkretną dostawą podatnik nie jest w stanie dokumentować ich fakturami korygującymi. Od niektórych kontrahentów otrzymuje on natomiast noty obciążeniowe dokumentujące otrzymanie premii pieniężnej. Podatnik zapytał, czy ma prawo zmniejszyć swój obrót o udokumentowane rabaty (bonusy, premie pieniężne) na podstawie innego dokumentu niż faktura korygująca. Zdaniem podatnika skoro premia pieniężna nie dokumentuje żadnych usług opodatkowanych VAT, zasadne jest jej dokumentowanie notą obciążeniową. W konsekwencji otrzymanie takich not stanowi podstawę do zmniejszenia obrotu przez podatnika.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że premie pieniężne nie mogą być traktowane jako rabat, lecz jako wynagrodzenie za świadczenie usług. Jako takie podlegają więc dokumentowaniu za pomocą faktur VAT. Obniżenie obrotu na podstawie not obciążeniowych nie jest zatem możliwe.

WSA w Warszawie, rozpatrujący sprawę po uchyleniu poprzedniego wyroku w sprawie przez NSA, uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd wskazał, że jeżeli wypłaconej premii pieniężnej podatnik nie traktuje jako formy nagrody za osiągnięte wyniki, lecz jako rabat stanowiący podstawę do obniżenia obrotu na podstawie art. 29 ust. 4 u.p.t.u.¹, to biorąc pod uwagę regulacje rozporządzeń wykonawczych do u.p.t.u. udzielenie takiego rabatu podatnik zobowiązany jest udokumentować fakturą korygującą odnoszącą się do wszystkich faktur stanowiących podstawę udzielenia rabatu.

Teza
Na podstawie uzasadnienia omawianego orzeczenia można sformułować następującą tezę:
„Jeżeli wypłacanych kontrahentom premii pieniężnych z tytułu osiąganego poziomu udokumentowanych fakturami zakupów podatnik nie traktuje jako formy nagrody za osiągnięte wyniki, lecz jako rabat, udzielenie takiego rabatu podatnik powinien udokumentować w formie faktury korygującej odnoszącej się do wszystkich faktur stanowiących podstawę udzielenia rabatu.”

Komentarz
Zagadnienie premii pieniężnych w dalszym ciągu jest przedmiotem rozbieżności w stanowiskach organów podatkowych jak i sądów administracyjnych. Co prawda orzecznictwo w większości przypadków opowiada się już za nieuznawaniem premii za usługę opodatkowaną VAT, co coraz częściej znajduje także aprobatę w stanowiskach organów podatkowych, jednakże w dalszym ciągu przedmiotem wątpliwości pozostaje sposób dokumentowania premii.

W powyższym zakresie można wyodrębnić dwa zasadnicze stanowiska. Zgodnie z pierwszym z nich premie pieniężne – jako czynności niepodlegające opodatkowaniu VAT – nie muszą być potwierdzone fakturą VAT, a zatem możliwe jest ich dokumentowanie notami księgowymi (tak uznał m.in. WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 27 lipca 2010 roku, sygn. akt I SA/Wr 674/10, NSA w wyroku z dnia 6 lutego 2007 roku, sygn. akt I FSK 94/06, Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 12 października 2010 roku, nr ILPP1/443-134/08/10-S/BD). W myśl natomiast drugiego ze stanowisk sposób dokumentowania premii pieniężnej uzależniony jest od charakteru tej premii tj. od tego, czy premia taka stanowi rabat czy też – jako związana jedynie z osiągnięciem określonego pułapu obrotów – jest traktowana jako czynność neutralna z punktu widzenia VAT.²

Prezentowane orzeczenie WSA w Warszawie jest przykładem drugiego z powyższych stanowisk, przy czym znaczenie tego wyroku jest dodatkowo wzmocnione tym, iż znajduje on bezpośrednie oparcie w wyroku NSA z dnia 27 maja 2010 roku, sygn. akt I FSK 883/09. Sąd uznał, iż jeżeli premia pieniężna traktowana jest jako rabat, udzielony po osiągnięciu przez kontrahenta określonego poziomu zakupów, a więc rabat związany z dokonanymi wcześniej dostawami, to uwzględniając brzmienie art. 29 ust. 4 u.p.t.u. oraz aktów wykonawczych do tej ustawy, premia taka powinna zostać udokumentowana fakturą korygującą. Z powyższego poglądu można wyprowadzić dalszy wniosek – choć WSA w sposób bezpośredni takiego stwierdzenia nie sformułował – iż jeżeli udzielona premia pieniężna nie stanowi rabatu, lecz jest czynnością neutralną z punktu widzenia VAT, to nie powinna być dokumentowana fakturą korygującą i można ją potwierdzić innym dokumentem księgowym.

Zwraca także uwagę stanowisko Sądu odnośnie sposobu wystawienia faktury korygującej dokumentującej udzielenie premii. Otóż jeżeli premia udzielana jest w związku z większą ilością dostaw i nie jest możliwe przyporządkowanie jej do jednej konkretnej dostawy Sąd dopuścił możliwość wystawienia w takiej sytuacji jednej faktury korygującej odnoszącej się do wszystkich faktur potwierdzających wcześniejsze dostawy. Taki sposób fakturowania niewątpliwie stanowić będzie ułatwienie dla podatników, gdyż umożliwia on znaczne uproszczenie sposobu dokumentowania premii pieniężnych.

1) Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)

2) zakresie charakteru premii pieniężnych zob. omówienie wyroku NSA z dnia 5 sierpnia 2010 roku, sygn. akt I FSK 1318/09 na www.taxfin.pl