Stan faktyczny oraz stanowisko WSA
We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik wskazał, że na mocy umowy dystrybucyjnej sprzedaje określone towary produkowane przez jego kontrahenta. Z umowy tej wynika, iż w razie przekroczenia wysokości określonego planu obrotu w poszczególnych okresach rozliczeniowych podatnik otrzyma premię pieniężną. Podatnik zapytał, czy premię należy traktować jako świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. , jako korektę obrotu w rozumieniu art. 29 ust. 4 tej ustawy czy też jako świadczenie wyłączone spod przepisów u.p.t.u. oraz jakimi dokumentami powinno się potwierdzać wypłatę premii pieniężnej. Zdaniem podatnika otrzymywana od producenta premia pieniężna jest obojętna z punktu widzenia VAT. Skoro zaś jej otrzymanie jest czynnością nie podlegającą przepisom u.p.t.u. to powinno ono podlegać udokumentowaniu notami księgowymi.

Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. W jego ocenie otrzymanie premii pieniężnej jest efektem odpłatnego świadczenia usług i jako takie powinno podlegać opodatkowaniu VAT. Organ nie podzielił opinii podatnika, iż uznanie premii pieniężnej za usługę prowadzi do podwójnego opodatkowania tej samej czynności, raz jako dostawy towarów, drugi raz jako świadczenia usług, bowiem zakres opodatkowania w obu przypadkach jest odmienny. W przypadku premii pieniężnej opodatkowaniu podlega nie dostawa towarów, lecz ściśle określone powtarzalne zachowanie nabywcy towaru, które w końcowym efekcie będzie wynagradzane.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu podzielił pogląd prezentowany w sprawie przez podatnika. Zdaniem Sądu otrzymywanej przez podatnika premii pieniężnej nie można uznać za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. Podatnik nie jest bowiem w żaden sposób zobowiązany na podstawie umowy do przekroczenia ustalonego poziomu obrotów, a jego kontrahent nie może takiego zachowania wymusić. Może go tylko do tego zachęcić finansowo. Dlatego też premia pieniężna przewidziana w umowie stanowi sposób partycypacji podatnika w wygenerowanym przez siebie poziomie obrotów, które bezpośrednio przekłada się na wielkości marży zrealizowanej przez jego kontrahenta, a tym samym na poziom jego zysku. Nie jest to więc wynagrodzenie za określone świadczenie stanowiące usługę a – mające formę premii – dzielenie się z drugą stroną zrealizowanymi zyskami. Konsekwencją powyższego jest także brak obowiązku dokumentowania premii pieniężnej fakturą VAT. W przypadku, gdy dana czynność nie podlega przepisom u.p.t.u. jej dokonanie może być udokumentowane „ogólnym” dokumentem księgowym tj. notą księgową będącą uniwersalnym dokumentem księgowym dla udokumentowania operacji, dla których nie jest wymagane stosowanie faktur.

Teza
Z uzasadnienia omawianego wyroku wyprowadzić można następującą tezę:
„Osiąganie określonego poziomu obrotów w określonym czasie skutkujące otrzymaniem premii pieniężnej przez nabywcę towarów, a z drugiej strony udzielenie tej premii przez sprzedawcę (dostawcę) nie podlega opodatkowaniu VAT. W konsekwencji czynność taka może zostać potwierdzona notą księgową, nie jest natomiast konieczne dokumentowanie jej poprzez wystawienie faktury VAT.”

Komentarz
Prezentowane orzeczenie stanowi kolejną odsłoną sporu dotyczącego opodatkowania VAT premii pieniężnych. Sąd opowiedział się w nim za brakiem opodatkowania premii wypłacanych za osiągnięcie przez sprzedawców określonego poziomu obrotów z danym kontrahentem. Co więcej, czynność taka nie stanowi czynności opodatkowanej VAT ani po stronie nabywcy ani też po stronie sprzedawcy. WSA wpisał się w ten sposób w jednolitą i ukształtowaną już linię orzeczniczą sądów administracyjnych. Dość wspomnieć, iż podobne stanowisko prezentował już wcześniej wielokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny (zob. wyrok z dnia 6 lutego 2007 r. sygn. akt I FSK 94/06, wyrok z dnia 23 września 2008r. sygn. akt I FSK 998/08).

Aktualnie – właśnie z uwagi na wspomnianą linię orzeczniczą sądów administracyjnych – także i organy podatkowe coraz częściej odstępują od poglądu, iż wypłata premii pieniężnych stanowi wynagrodzenie za opodatkowane VAT świadczenie usług. Takie stanowisko zajął np. Minister Finansów w niedawno wydanej interpretacji indywidualnej z dnia 4 sierpnia 2010 roku, nr ITPP2/443-437/10/EB. Tym niemniej – choć takie przypadki powoli zaczynają należeć do mniejszości – zdarzają się w dalszym ciągu interpretacje, w których powielane jest stanowisko o konieczności opodatkowania premii pieniężnych. W ostatnim czasie Minister Finansów tak właśnie orzekł w interpretacji indywidualnej z dnia 9 sierpnia 2010 roku nr IPPP3/443-361/10-6/MPe.

Niezależnie od powyższego prezentowany wyrok jest interesujący również z tego względu, iż Sąd wyjaśnił w nim, w jaki sposób powinno się dokumentować wypłacone premie pieniężne. Skoro nie stanowią one wynagrodzenia za świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 u.p.t.u. nie powinny być bowiem dokumentowane fakturami VAT, które wystawiane są na potwierdzenie dokonania czynności opodatkowanych. Zdaniem WSA we Wrocławiu, w takim przypadku wystarczające jest wystawienie noty księgowej, która stanowi uniwersalny dokument potwierdzający dokonanie transakcji finansowych.