We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej podatnik (spółka akcyjna) wskazał, że podjął uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego, czego konsekwencją będzie emisja nowych akcji oraz udostępnienie ich w ofercie publicznej. Zapytał, czy wydatki związane bezpośrednio i pośrednio z podwyższeniem kapitału zakładowego (opłaty notarialne, sądowe, podatek od czynności cywilnoprawnych, opłaty na rzecz Giełdy Papierów Wartościowych i Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych, wydatki na przygotowanie prospektu emisyjnego, poszukiwanie inwestorów, obsługę prawną itp.) mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu przepisów u.p.d.o.p.1 przy założeniu, że uzyskane środki zostaną wykorzystane dla finansowania działalności kreującej przychód. W ocenie podatnika wszystkie wymienione wydatki mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych.
Minister Finansów uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Powołał się przy tym na przepis art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p., zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego. Wobec tego wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego nie można traktować jako kosztów uzyskania przychodów. Nie odnoszą się one bowiem do przychodu podatkowego, są natomiast bezpośrednio powiązane z przeprowadzeniem neutralnej podatkowo operacji na kapitale zakładowym spółki.
WSA w Bydgoszczy w pełni podzielił stanowisko Ministra Finansów. Rozpoznający skargę kasacyjną NSA doszedł natomiast do przekonania, że w sprawie ujawniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które wymaga rozstrzygnięcia przez skład 7 sędziów NSA. W związku z powyższym postawił pytanie, czy wydatki poniesione przez spółkę akcyjną na podwyższenie kapitału zakładowego stanowią koszty uzyskania przychodów.
Pytanie do składu poszerzonego NSA:
W omawianym postanowieniu NSA sformułował następujące pytanie prawne:
„Czy na podstawie art. 15 ust. 1 w zw. z art. 7 ust. 3 pkt 1 i 3 oraz art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione przez spółkę akcyjną na podwyższenie kapitału zakładowego, a związane z emisją nowych akcji?”
Komentarz
Zagadnienie możliwości zakwalifikowania wydatków poniesionych w związku z podwyższeniem kapitału zakładowego do kosztów uzyskania przychodów było jak dotychczas przedmiotem rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Bardzo trafnie dwie zasadnicze linie orzecznicze w tym zakresie zostały przedstawione w uzasadnieniu omawianego postanowienia NSA.
Pierwsze ze stanowisk – korzystne dla podatników, lecz jednocześnie prezentowane w orzecznictwie kilka lat temu – akceptuje zaliczenie do kosztów wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego. Zostało ono zaprezentowane m.in. w wyroku NSA z dnia 7 marca 2006 roku, sygn. akt I FSK 121/05, z dnia 2 kwietnia 2009 roku, sygn. akt I FSK 4/08 czy też w wyroku WSA w Poznaniu z dnia 25 września 2007 roku, sygn. akt I SA/Po 891/07. Przyjętą przez Sądy podstawą ww. rozstrzygnięć było uznanie, iż wydatki na podwyższenie kapitału zakładowego mają pośredni związek z prowadzoną przez podatnika działalnością, przez co powinny być traktowane jako koszty ogólne tej działalności.
Do drugiej grupy poglądów – prezentowanych w ostatnim okresie czasu i zarazem niekorzystnych dla podatników – można zaliczyć te wyrażone m.in. w wyroku NSA z dnia 10 lutego 2010 roku, sygn. akt II FSK 1450/08, z dnia 8 czerwca 2010 roku, sygn. akt II FSK 201/09 oraz z dnia 29 grudnia 2009 roku, sygn. akt II FSK 2085/08. Składy orzekające w tych sprawach uznały, iż wydatki poniesione w związku z utworzeniem lub powiększeniem kapitału zakładowego nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ponieważ zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie tego kapitału nie są zaliczane do przychodów, o których mowa w art. 15 ust. 1 tej ustawy. Wydatki te są ponoszone w celu utworzenia lub powiększenia samego źródła przychodów, natomiast ani bezpośrednio, ani pośrednio nie służą celowi, jakim jest osiągnięcie przychodu podatkowego.
Uwzględniając ww. aktualną linię orzeczniczą NSA również i organy skarbowe jednolicie przyjmują, iż wydatki związane z podwyższeniem kapitału zakładowego nie stanowią kosztów podatkowych. W ostatnim czasie takie stanowisko wyraził m.in. Minister Finansów w interpretacji indywidualnej z dnia 26 sierpnia 2010 roku nr IBPBI/2/423-1090/10/AP.
Biorąc pod uwagę powyższe rozbieżności w orzecznictwie sądowym oraz fakt, iż aktualnie orzecznictwo to oraz sposób orzekania przez organy skarbowe przybrały kierunek niekorzystny dla podatników, fakt wystąpienia przez NSA z omawianym pytaniem prawnym należy oceniać pozytywnie. Rozstrzygnięcie podjęte przez 7-osobowy skład NSA niewątpliwie przyczyni się bowiem do ujednolicenia stanowiska sądów, a przez to także do stabilizacji sytuacji wielu podatników.